page0170

156 —

nia sobie i zmysłowość, które w tylorakich postaciach występują i tak straszne spustoszenie we wszystkich kierunkach sprawiają.

Również ze względu na kształcenie indywidualnych duchowych jako też socyalnych i religijnych popędów możemy się odwołać na to, cośmy powiedzieli o kształceniu intelektualnych, socyalnych i religijnych uczuć, gdyż popędy z uczuciami jak najściślej się łączą. Co te przyjemnie dotyka i zadowala, to wywołuje dążność ku temu, podczas gdy to wszystko, co wytwarza nieprzyjemne uczucia, spowodowuje też natychmiast reakcyę woli. Kładziemy przeto nacisk, tylko jeszcze na niektóre szczególniej ważne popędy, które w poprzednich wywodach albo wcale nie, albo tylko niedostatecznie mogły być omówione.

a)    Popęd do działania, który najpierw objawia się jako popęd do zabawy, a potem wykształca się na popęd do unormowanej i świadomej celu pracy, jest bardzo wielkiego znaczenia, bo praca jest głównem zadaniem życia. Poprzesz je w ten sposób, że przyzwyczaisz dziecko do porządku, skierujesz jego popęd do działania na właściwe, t. j. stosowne i odpowiednie przedmioty, zawsze to dziecko tak zajmiesz, ażeby gnuśność nie znalazła miejsca, ale go nie przeciążysz. Wytwarzaj też osobliwie chęć i zamiłowanie do samodzielności, do pilności i wytrwałości i do punktualnego wykonywania pracy. Nauka szkolna nastręcza ustawicznie sposobność, ażeby dziecko przyzwyczajać do uregulowanej pracy, nakłaniać do myślenia przed nią i w czasie onejże. Na szczególniejszą uwagę zasługują dzieci gnuśne, te muszą być konsekwentnie zmuszane do czynności; najpierw do robót lżejszych, jakie mogą wykonać bez wielkiego trudu, a potem stopniowo do trudniejszych. Wykonanie powiększa chęć do pracy.

b)    Popędowi do naśladowania, który bardzo wcześnie obudzą się w dziecku i bardzo silnie występuje, trzeba zawsze przeciwstawić dobry przykład. »Samego siebie we wszyltkiem podawaj przykładem dobrych uczynków«. ('Pyt. 2, 7.). Czuwaj sumiennie nad otoczeniem dziecka, oddalaj i usuwaj wszystko, coby tylko dzieci choćby w czemś najmniejszem mogło spowodować do złych i nieprzyzwoitych obyczajów. Strzeż je

http://rcin.org.pl