26128 PICT5913

VI. METODA SOCJOMETRYCZNA

Na ogól łatwą w zastosowaniu w porównaniu z przedstawionymi poprzednio metodami badań pedagogicznych - jest metoda socjometryczna. Nazywana bywa także sócjometrią (por. J. Fricdrichs, 1990) lub techniką socjomctrii (por J. Brzeziński. 1978). Częściej jednak zamiast o metodzie socjomctrycznej mówi się o technikach socjomctrycznych (por. M. Pilkiewicz, 1973a). Zapoczątkowana została przez amerykańskiego lekarza i psychiatrę J. L. Moreno (1934) i w niedługim czasie doczekała się szerokiego wykorzystania zwłaszcza w oświacie, przemyśle i wojsku (por. G.Bastin, 1970). Z powodzeniem posługują się nią zarówno pedagogowie i psychologowie, jak i socjologowie. Początkowo największy rozgłos zdobyła w Stanach Zjednoczonych, a później dużą popularnością cieszyła się także w wielu krajach europejskich, w tym również w Polsce.

Metoda socjometryczna zastosowanie w badaniach pedagogicznych zawdzięcza w' niemałym stopniu swej praktycznej przydatności w organizowaniu procesu wychowania i nauczania. Ze względu jednak na łatwość posługiw ania się tą metodą istnieje niebezpieczeństwo nieco pochopnego i bezkrytycznego do niej podejścia. Może mieć to niekorzystny wpływ zarówno na wadliwy przebieg przeprowadzanych za jej pomocą badań, jak również, błędną interpretację otrzymanego w ten sposób materiału socjomctrycznego. Dlatego bliższa znajomość obowiązujących ją zasad metodologicznych wydaje się niezbędna. Może bowiem znacznie przyczynić się do podniesienia jej wartości poznawczej.

1. Charakterystyka metody socjomctrycznej

Co rozumie się przez metodę socjometryczną

A. Bjcrstcdt (1956) znakomity znawca metody socjomctrycznej — określa ją jako „ilościowe badanie stosunków międzyludzkich w aspekcie faworyzowania, obojętności i odrzucenia w określonej sytuacji wyboru” (za J. Friedrichs, 1990, s. 255). Polega ona główmie na dokonywaniu wyborów pozytywnych lub negatywnych (czyli odrzuceń), a najczęściej jednych i drugich spośród członków jakiejś grupy ze względu na ściśle określone kryterium wyboru lub kilka kryteriów. Kryteria te precyzuje się w- formie specjalnie sformułowanych pytań, na które osoby badane podają imiona i nazwiska wybranych przez siebie osób z. grupy, której pytania te dotyczą. Taką grupą w badaniach pedagogicznych może być klasa szkolna, zespół uczniowski, grupa wychowawcza jakiejś pla-

173