23155 skanowanie0006

także obiektywnym faktem społecznym, zmieniającym zasadniczo sytuację społeczno-prawną w wielu zakresach działania człowieka.

W pojęciu opieki nad dzieckiem zachowane zostają cechy i elementy składowe ogólnego pojęcia opieki, ulegają one jednak dalszym modyfikacjom uściślającym jego zakres znaczeniowy. Modyfikacje te wynikają przede wszystkim z właściwości przedmiotu opieki, a więc dziecka, oraz z charakteru sytuacji zagrożenia, jakim ono może podlegać.

Wyraźne określenie istoty opieki nad dzieckiem, jakie obserwujemy współcześnie, przyporządkowanie mu coraz to nowych zjawisk, wynika nie ze zmiany istoty pojęcia opieki, lecz z lepszego rozumienia sytuacji zagrożenia, zaawansowania badań nad różnymi postaciami zagrożenia, ich etiologią i skutkami - badań podejmowanych w obrębie różnych nauk.

W rezultacie dostrzegamy coraz więcej zadań i czynności o charakterze opiekuńczym także w działaniach społecznych innego typu, obliczonych na realizację innych celów, których osiągnięcie wymaga podjęcia w szerszym lub węższym zakresie opieki nad dzieckiem.

Zazębianie się opieki nad dzieckiem z innymi typami działania jest wyraźnie widoczne zwłaszcza w następujących relacjach:

-    opieka nad dzieckiem a ochrona zdrowia dziecka.

-    opieka nad dzieckiem a wychowanie i nauczanie.

-    opieka nad dzieckiem a system zabezpieczenia społecznego,

-    opieka nad dzieckiem a działalność socjalna zakładów pracy.

Związek opieki nad dzieckiem z działaniami społecznymi innego typu

jest często tak silny, ii tylko teoretycznie można wyodrębnić elementy składowe opieki w tych działaniach. Szczególnie tak dalece jest to widoczne przy analizie wzajemnego związku wychowania i opieki, że niejednokrotnie słowa te są stosowane zamiennie, występuje bowiem tożsamość przedmiotu i podmiotu opieki oraz wychowania, a zróżnicowanie można dostrzec dopiero w treści i celu czynności opiekuńczych i czynności wychowawczych.

Niesłuszne byłoby jednak zapominanie o istocie opieki, gdyż zamazywałoby to granice różnicujące opiekę w stosunku do działań innego typu. obliczonych na realizację innych celów - a więc także w stosunku do wychowania. W naszym oddziaływaniu na dzieci możemy i powinniśmy j dostrzegać specyfikę czynności opiekuńczych, wyodrębniać je w drodze analizy po to. aby usprawnić cale nasze oddziaływanie, traktując opiekę towarzyszącą wychowaniu jako składową część każdego pedagogicznego

kontaktu i integralny składnik naszego pedagogicznego działania. Nie przeczy to faktowi, i ż opieka może występować także poza wychowaniem, podczas gdy naprawdę bardzo trudno byłoby oddzielić wychowanie od opieki, zawsze bowiem pozostaje choćby troska o bezpieczeństwo osobiste dziecka, którym się w toku wychowania zajmujemy.

Dziecko jest przedmiotem badania nie jednej dyscypliny naukowej, a wyniki badań przynoszą coraz lepszą znajomość także sytuacji zagrożenia dziecka. Nauki medyczne, psychologiczne, pedagogiczne, prawne, ekonomiczne, z polityką społeczną włącznie, ukazują coraz to nowe tereny dla działania opiekuńczego wobec dzieci. Stąd potrzeba definicji rozszerzającej i uogólniającej wyniki badań różnych dyscyplin także w odniesieniu do istoty pojęcia opieki nad dzieckiem. Obok dotychczas wyróżnionych cech konstytutywnych ogólnego pojęcia opieki, to jest: sytuacji zagrożenia oraz braku lub ograniczonej możliwości przezwyciężenia zagrożenia przez samo dziecko, uważamy za niezbędne włączenie, jako :hy konstytutywnej pojęcia opieki nad dzieckiem, ogólnej funkcji spo-tjekloiad dzieckiem. Polega ona na zapewnieniu prawidłowych • rozwoju i wychowania zarówno jednostce, jak też określonym dzieci órazcałej.młodej generacji. Na wjłfóffldie składają sie: a) zaspokojenie potrzeb dziecka, b) zaspokojenie oczekiwań społeczeństwa wobec dziecka, wyrażonych w celach wychowania.

Jeżeli warunki z jednej lub drugiej grupy nie zostaną spełnione, może powstać sytuacja zagrożenia. Stąd znaczenie teorii potrzeb ludzkich w ogóle, a potrzeb dziecka w szczególności oraz znaczenie świadomości i prawidłowości określania celów wychowania w każdym okresie życia dziecka. Stąd także ścisłe zazębianie się pojęcia opieki nad dzieckiem z pojęciem wychowania i zabezpieczenia społecznego, tak w sferze rozważań teoretycznych, jak i w działalności praktycznej.

Uogólniając dotychczasowe rozważania.(przez opiekę nad dzieckiem rozumieć będziemy działania podejmowane'przez osoby bądź instytucje' wobec dzieci - w związku z faktyczhtj albo ^olehcjalną sytMcją-nagiwże-nja-ptzy braku lub ograniczonych możliwościach przezwyciężenia tej sytuacji przez saiMfTltfe&o - w celu zapewnienia prawidłowych warunków rozwoju i wychowania młodego pokolenia^

21