27363 SDC12038

28 Założenia koncepgi kształcenia zdolnych

28 Założenia koncepgi kształcenia zdolnych

•gdy

P°niżei

stosuje się wyniki pomiaru ilorazu inteligencji (II). Po raz pierwszy czątku naszego wieku — tego typu pomiar wprowadził psycholog fr_an, Alfred Binet, którego skala, po kolejnych udoskonaleniach, jest stosowani dziś. Iloraz inteligencji (II) wyraża stosunek wieku umysłowego określon za pomocą badań odpowiednio wystandaryzowanymi testami do wieku . pomnożony przez 100. Tak więc przy rozwoju normalnym II wynosi 100

wiek umysłowy jest wyższy od wieku życia—ponad 100, gdy niższy— 100.

Pomimo znacznego rozwoju — na przestrzeni lat — różnego rodzaju hafo

testowych, w ostatnich latach obserwujemy powszechne odchodzenie od *

^u Poznawania możliwości intelektualnych uczniów przy pomocy badań testowy^

—uznając je za niewystarczające, jednostronne, statyczne, ukazujące aktualny

stan bez sygnalizowania tkwiących w uczniach możliwości rozwojowych.

W przypadku naszych prac nad kształceniem zdolnych, poza przypal kami wyjątkowymi, gdy korzystamy z poradni psychologiczno-pedagogicznych ocenę zdolności ucznia opieramy na obserwacji jego cech osobowych, realizacji przejawianych zainteresowań i zamiłowań, analizie osiągnięć szkolnych w tym międzyklasowych badań wyników nauczania, udziału uczniów w krajowych i międzynarodowych olimpiadach przedmiotowych i konkursach, a także analizie ich prac ekspeiymentalno-badawczych, twórczości literackiej, artystycznej, technicznej itp.

W następnych rozdziałach pracy ukażemy, jak nauczyciele — poszukując wskaźników zdolności uczniowskich — na pierwszych miejscach stawiają wyniki osiągane w olimpiadach przedmiotowych i konkursowych. Aby bowiem zostać finalistą np. olimpiady polonistycznej, czyli znaleźć się w grupie około 80 najlepszych w tym zakresie uczniów w kraju, lub laureatem (grono 16-20 najlepszych), trzeba pokonać kilka tysięcy dobrych, startujących w szkolnych eliminacjach języka polskiego, a potem przejść przez gęste sita kolejnych stopni, jakimi są zawody wojewódzkie, okręgowe i krajowe.

W olimpiadach międzynarodowych: matematycznej, fizycznej (informatycznej),chemicznej, biologicznej, (ekologicznej), geograficznej, każdy kraj reprezentuje od czterech do sześciu przedstawicieli. Aby zatem zdobyć medal np. na międzynarodowej olimpiadzie matematycznej, trzeba znaleźć się w grupie sześciu najlepszych w kraju, a następnie w zespole kilkunastu najwybitniej- i szych wśród startujących drużyn z około 100 krajów, czyli wybić się na czoło j 500 najlepszych, młodocianych matematyków z całego świata.

Poznawanie uczniów zdolnych w aspekcie kierowania ich rozwojem 29

Oprócz osiągnięć w olimpiadach przedmiotowych i konkursach, nauczyciele wysoko oceniają wskaźniki zdolności przejawiane przy wykonywaniu prac badawczych z matematyki, informatyki, techniki czy przedmiotów przyrodniczych, szczególnie tych prac, które w wyniku ogłoszonych konkursów zdobyty uznanie instytutów naukowych i uczelni wyższych. Odnosi się to również do twórczości artystycznej i literackiej, w tym np. do wyników ogólnopolskiego konkursu na najlepsze prace maturalne z języka polskiego.

Innym wskaźnikiem ponadprzeciętnych zdolności uczniowskich jest umiejętność łączenia nauki w średniej szkole ogólnokształcącej i np. w szkole muzycznej, albo w liceum i w uczelni wyższej, szczególnie wtedy, gdy oceny otrzymywane na kolokwiach i egzaminach przewyższają średnią ocen studentów. W tej samej kategorii mieszczą się też uczniowie, którzy z wyprzedzeniem roku, a nawet dwóch lat zaliczają obowiązkowe przedmioty nauczania, a w konsekwencji składają „przyśpieszony" egzamin dojrzałości.

Dużą wagę w procesie kształcenia szkolnego przywiązują również nauczyciele stowarzyszonych szkół do rozwoju zdolności organizatorskich, przywódczych, społecznikowskich, opiekuńczych, menedżerskich itp.¹

Uczniowie posiadający powyższe zdolności odznaczają się wyjątkowymi umiejętnościami rozumienia procesów zachodzących w zespołach rówieśników, co daje im możliwości zdobycia uznania i przewodzenia innym. Potrafią grupować ludzi wokół sprawy czy zadania i pokonując trudności, skutecznie przeprowadzać „reformy" na miarę gminy, szkoły, klasy czy koleżeńskiej grupy. U podstaw działania takich młodych, zdolnych społeczników leży poczucie głębokiej odpowiedzialności za siebie i za otoczenie oraz chęć dawania ludziom takich czy innych wartości w różnych dziedzinach życia. Oczywiście, bywają też uczniowie o wyjątkowych zdolnościach przywódczych i o silnych postawach antyspołecznych. To pośród nich ujawniają się szefowie groźnych, młodzieżowych gangów o działaniach przestępczych.

W dalszej części pracy ukażemy jeszcze niektóre przydatne w praktycznych działaniach szkoły wskaźniki uzdolnień kierunkowych, np. matematycznych, artystycznych i innych.

Wybitnie rozwinięte uzdolnienia kierunkowe nazywa się też często talentami. Generalnie jednak rzecz ujmując, w literaturze przedmiotu również i w tym zakresie znajdujemy definicje o dużym stopniu ogólności. Np.: „Jednostka szczególnie uzdolniona kierunkowo to ta, której osiągnięcia w określonej dziedzinie działalności są wybitne".

¹ Zob. D.Nakoneczna: .Uczniowie zdolni i ich nauczyciele”. Warszawa 1996.