27572 Maria Lizęga Rysunki dziecięce w kontekscie procesu powstawania wytworu (4)

Maria Ligęza

Zakład Psychologii Rozwojowej i Wychowawczej UJ Kraków

Rysunki dziecięce w kontekście procesu powstawania wytworu

Intcrprctation of children's drawings as a process of product formation

Rysunek dziecka od ponad wieku fascynuje badaczy. Już Ch. Darwin prowadząc obserwacje własnego syna, zwrócił szczególną uwagę na jego rysunki. Pierwsza monografia Sztuka dziecka C. Ricci ukazała się w 1887 roku, a kilka lat później L. Maicland opisał, jak zmieniają się wraz z rozwojem dziecka rysunki postaci ludzkiej. W pierwszej połowie XX wieku kolejni badacze (Huyter, Romua, Luquet, Vcrworn, Kerschensteiner, Lovenfeld, Szuman i in.) zajmowali się grafi-zmem dziecięcym, tworząc podziały rozwoju rysunkowego na okresy. Kryteria stadialnych koncepcji odwoływały się do: percepcji, myślenia, sprawności manualnej dziecka. Na przykład psycholodzy francuscy P. Wallon, A. Cambier, D. En-gelhart (1993) zwracają w późniejszych pracach uwagę na większą wartość podejścia podłużnego niż stadialnego w analizach grafizmu. W trakcie rozwoju, zdaniem tych autorów, zmiany obserwowane w rysunkach dzieci wynikają z syntezy i integrowania przestrzeni ruchowej, percepcyjnej i intelektualnej.

Wartość znaczenia każdego elementu zależy od jego związków dialektycznych z całością [...] symbolizm graficzny pełni tu istotną rolę (Wallon i in. 1993, s. 42).

Prace psychologów rozwojowych skupiają się głównie na wytworze procesu rysowania; analizuje się jego aspekt kreatywny, uznając rysunki jako swoiste „okno”, przez które można obserwować właściwości: percepcji, uwagi, pamięci, myślenia, emocji oraz wiedzy jego autora (Light, Barnes 1995). Mniej jest prac, które koncentrują się na całym procesie rysowania i kontekście, w którym ów proces przebiega. Sam akt rysowania traktuje się jako czynność ruchową, a jednocześnie zabawę, a więc tworzenie wtórnej rzeczywistości za pośrednictwem symboli graficznych. Przyjmując, że rysowanie jest zabawą, można proces rysowania małego dziecka określić jako zabawę funkcjonalną. Dziecko bazgrze dla przyjemności, jakiej dostarcza ruch. Z czasem, dzięki rozwojowi sprawności manualnej, procesów poznawczych i emocjonalnych, zabawa funkcjonalna przekształca się stopniowo

<