Maria Lizęga Rysunki dziecięce w kontekscie procesu powstawania wytworu (3)

264 Maria Ligęza

Przedstawiona powyżej interpretacja wytworu, w kontekście procesu jego powstawania, wymaga szczegółowej analizy wytworu. W tym celu wydaje się być pomocne wyodrębnienie w procesie rysowania poszczególnych jego etapów (wstępny, zasadniczy, zakończenie), a w materiale obserwacyjnym rozdzielenie na kontekst sytuacji oraz zachowania dziecka werbalne i niewerbalne. Utworzy się wówczas rejestr danych, które można na sporządzonej matrycy odczytywać (rys. 1). Na tej podstawie możliwy jest drugi krok w interpretacji rysunku - scalenie uzyskanych informacji, których dostarcza kontekst sytuacyjny, obserwacja zachowań w całym przebiegu procesu rysowania i wzajemne powiązania między poszczególnymi aspektami analizy samego wytworu (tematyka, kompozycja, graficzne ukształtowanie, kolorystyka). Dwuetapowy proces interpretacji wytworu zilustrowano na rysunku 2. Nie jest to zadanie łatwe, gdyż obok umiejętności zsyntetyzo-wania danych konieczna jest wiedza z podstaw twórczości plastycznej dziecka i rozwoju jego psychiki. Dopiero wówczas rysunek może być wykorzystany jako metoda projekcyjna do badania potrzeb, zainteresowań, poziomu procesów poznawczych, a więc diagnozy osobowości dziecka. Aby jednak dokonać tej wstępnej diagnozy, psycholog musi dysponować co najmniej kilkoma rysunkami wykonanymi przez dziecko w różnych dniach.

Literatura

Freeman N. H. (1993): Drawing: Public Instruments of Reprcsentation, [w:] C. Prań, A. F. Garton (red.), Systems of Representatton in Children: Development and Use, John Wiley & Suns Ltd.: 113-132.

Kwiatkowska G. E. (1994): Test Barwnych Piramid M. Pfister, R. Heiss, K. W. SchaieJ*rezen-tacja narzędzia, Wydawnictwo UMCS, Lublin.

Light P., Barnes P. (1995): Development in drawing, [w:] V. Lee V., P. Das Gupta, Children's cognitive and language development, The Open University Educaiional Enterprises Limited, Blackwell Publishers Inc. Cambrigdc, Massachusetts: 232-266.

Popek S. (1999): Barwy i psychika. Percepcja, ekspresja, projekcja. Wydawnictwo UMCS, Lublin.

Posłuszna-Owcarz M., Polańska-Fryś D., Bogucka G., Gałkowski T. (1997): Rysunek dziecka jako metoda diagnostyczno-terapeutyczna w pracy z dzieckiem niesłyszą-cym i niedosłyszącym, [w:] H. Mierzejewska, M. Przybysz-Piwkowa (oprać.), Rozwój poznawczy i rozwój językowy dzieci z trudnościami w komunikacji werbalnej, DiG, Warszawa: 113-118.

W a 11 o n P., C a m b i e r A., E n g e 1 h a r t D. (1993): Rysunek dziecka, WSiP, Warszawa.

Summary

The most of psychological interpretations of children's drawings are mainly conccrned with the product of the proccss of drawing. This tcxt suggests how to interpret children's drawings in the context of the course of the process of drawing. Three stages of the process of drawing were distinguished: iniiial, main, finał. In the cach stage the importancc of data about verbal and non-•verbal behaviour in situational context was discussed. The register of data accordingly to schcme presented in the tcxt allows the analysis of the product - its subjcct, composition, graphic fortn and colouring. The basie artistic and psychological konwlcdgc is nccessary for this kind of inter-pretation. Then the synthesis of the detailed data from each stage of the process of drawing is possible and inakes the drawing a projcction method to diagnose personality of an author.