27748 tomI (224)

226 Podstawy fizjoterapii

mięśni, występują też: uczucie wibracji, kurcze mięśniowe oraz ich sztywność. W trzecim natomiast okresie stwierdza się już powrózkowate stwardnienie mięśni - często bardzo bolesne na ucisk. Ujmując rzecz inaczej można powiedzieć, że w pierwszym okresie obserwujemy tu spowodowane bólem zahamowanie ruchów, w drugim - dezorganizację skurczu mięśniowego, a w trzecim częściowe przykurcze włókien mięśniowych, aż po rozległe „sztywne” napięcie mięśni, prowadzące do rozlanych przykurczy. W tej właśnie fazie praktycznie występuje zablokowanie skurczu mięśniowego.

Warto pamiętać, że ból nie zawsze pojawia się tylko w miejscu zadziałania bodźca. Podczas drażnienia głębszych struktur może np. pojawić się rozproszony ból, zlokalizowany odległe od miejsca stymulacji, co określa się jako ból przeniesiony (referred pain). Przykładem tego może być podrażnienie struktur kręgosłupa piersiowego (zarówno po brzusznej, jak i grzbietowej stronie tułowia), przy którym pojawia się ból o charakterze nociceptywnej przeczulicy skóry, w przeciwieństwie do opasujących bólów towarzyszących podrażnieniom czy uszkodzeniom nerwów piersiowych (np. przy półpaścu), innym przykładem może być podrażnienie przejścia krzyżowo-lędźwiowego, czemu może towarzyszyć ból zlokalizowany w pośladkach czy udach, a rzadziej w okolicy kolana. Palpacyjnie w obrębie struktur, w których występuje tego rodzaju reakcja bólowa (tj. mięśni, więzadeł, powięzi) można wykryć zmianę konsystencji tkanek w stosunku do struktur okolicznych. Lokalne znieczulenie miejsca tej „przeniesionej” (odległej) reakcji

Ryc. 101. Przykładowa lokalizacja reakcji bólowych w miejscach odległych (tzw. „ból przeniesiony”) po stymulacji odpowiednich segmentów kręgosłupa.