tomI (66)

68 Podstawy fizjoterapii

wieniem się biopotencjału mięśniowego, związanego ze zjawiskiem de- i repolary-zacji błony komórkowej.

Biopotencjał ten ma charakterystyczny (choć różny) kształt, wynikający z jego wielkości (amplitudy, woltażu), czasu trwania i liczby faz. Fizjologicznie, podczas skurczu maksymalnego, omawiane potencjały mają amplitudę rzędu 100-200 mV. Czas ich trwania waha się w granicach od kilku do kilkunastu milisekund (w zależności od mięśnia), a liczba faz wynosi na ogół 1-4. Częstotliwość wyładowań jednostek ruchowych wynosi od kilku (przy słabym skurczu) do kilkudziesięciu Hz (przy silnym skurczu). Częstotliwość ta, wraz z liczbą czynnych jednostek ruchowych, decyduje o „gęstości¹' zapisu EMG - od prostego (przy minimalnym skurczu mięśnia), poprzez tzw. zapisy pośrednie, aż po interferencyjny (przy skurczu maksymalnym). Związane z nasilaniem się skurczu mięśniowego bogacenie się powyższego zapisu poprzez zwiększenie częstotliwości wyładowań nosi nazwę rekrutacji czasowej, a poprzez zwiększenie liczby czynnych jednostek - rekrutacji przestrzennej.

Nawiązując do opisanej wcześniej czynności mięśni warto dodać, że włókna mięśniowe typu ST pobudzane są impulsami o stosunkowo małej częstotliwości. Maksymalna siła osiągana podczas skurczu tężcowego wyzwalana jest tu bowiem przy pobudzeniach o częstotliwości sięgającej 40 Hz, przy czym zwiększanie napięcia mięśni z przewagą omawianego rodzaju włókien mięśniowych zachodzi przede wszystkim poprzez pobudzenie dodatkowych jednostek (notorycznych. W odróżnieniu od tego, włókna typu FT pobudzane są seriami impulsów o większej częstotliwości. Maksymalna siła skurczu tężcowego wyzwalana jest tutaj impulsami o częstotliwości rzędu 80 Hz, a zwiększenie napięcia mięśni z przewagą tego rodzaju włókien zachodzi głównie poprzez zwiększanie częstotliwości pobudzeń.

Jak już powiedziano, stopniowanie (zwiększanie) siły skurczu mięśnia dochodzi do skutku dzięki rekrutacji przestrzennej bądź czasowej, przy czym podczas maksymalnego nawet skurczu dowolnego nie wszystkie jednostki (notoryczne danego mięśnia są aktywne. Fakt ten ma spore znaczenie w praktyce fizjoterapeutycznej, jako że - wg Kozłowskiego - trening fizyczny może usprawnić mechanizmy nerwowe zwiększające liczbę jednocześnie pobudzanych jednostek motorycz-nych lub częstotliwość ich pobudzeń, a więc może on wpływać na jakość jednego bądź drugiego rodzaju rekrutacji.

Miarą sprawności funkcjonowania jednostek motorycznych jest także szybkość przewodzenia impulsów w nerwie obwodowym. Szybkość ta jest różna w różnych nerwach i wynosi ok. 45-75 m/s. Inną miarą tej sprawności jest pobudliwość elektryczna mięśnia, czyli reaktywność na bodźce o możliwie najniższym natężeniu (reobaza = 0,8-8,5 mA, a praktycznie 2-18 mA) i czasie trwania (w zależności od lokalizacji mięśnia jego chronaksja = 0,08-0,'72 ms), O jakości lej pobudliwości świadczy również akomodacja mięśnia, czyli jego zdolność przy-