23351 IMGF16

24

nej, dość znacznej grupy młodzieży. Często deklaruje ona werbalnie, że gotowa jest poświęcić się dla narodu, ojczyzny. Wydaje się, że kształtowanie tej świadomości nie tyle dominuje współcześnie w wychowaniu szkolnym, ile w wychowaniu wojskowym i różnych organizacji młodzieżowych. Przejście z orientacji „na siebie” do „orientacji na grupę” jest jednym z ważnych zadań edukacyjnych kształcenia uniwersyteckiego. Jeszcze ważniejszym zadaniem jest przejście do

c)    świadomości światocentrycznej. Umniejsza się jeszcze bardziej egoizm i narcyzm, a potężnieje altruizm. Jednostka zastanawia się i czyni nie tylko to, co dobre dla niej, ale także to, co dobre dla innych ludzi, bliskich i dalekich, całej ludzkości. Taka przemiana jest bardzo rzadka, ale jakże konieczna w naszej epoce globalizacji, myślenia o świecie jako całości.

Świadomość światocentryczna ewoluuje w kierunku pełnej integracji ciała i umysłu¹⁴. Stan ten nazywa K. Wilber

d)    świadomością centaura albo świadomością egzystencjalną. Jednostka (ja, self) świadoma jest zarówno doznań umysłu, jak i doznań ciała. To bardziej dojrzała świadomość światocentryczna, niekiedy jednak pełna lęku. jak to między innymi widzimy u egzystencjalnych pisarzy i filozofów. „Sedno poziomu egzystencjalnego tkwi w tym — pisze badacz - że jeszcze nie jesteś w wymiarze transpersonalnym. ale w pewnym stopniu oderwałeś się już od wymiaru personalnego - cała personalna sfera zaczyna tracić swój urok, staje się przejmująco bezsensowna. Oczywiście nie masz wtedy wielu powodów do radości. W końcu, co dobrego niosą osobiste sprawy, skoro

i tak umrzesz”¹⁵.

Następne, jeszcze wyższe stany świadomości, zwane transpersonalnym i, zapisane są w tradycjach kontemplacyjnych i medytacyjnych Wschodu i Zachodu, Północy i Południa. Dla wielu pedagogów są one przysłowiową „czarną magią”. Istnieniu tych stanów nie sposób zaprzeczyć. Tak jak nie sposób zaprzeczyć istnieniu religii i przeżyć mistycznych. Po-

¹⁴    Por. K. Wilber, op. cit., s. 231.

¹⁵    K. Wilber, op. cif., s. 229.