28934 P1190157 (2)

MIASTO O DWUNASTU BRAMACH

225

Ryc. 10.15. Plan przestrzenny Wolina we wczesnym itró-niowicczu (wg W. Filipowuka, H Gundlacha; oznaczenia naniesione przez A. Buko)

ftawskich jest znacznie więcej; '•.'•i/////' oprócz wspomnianego Jumne" to również „Wineta". Jom" czy Jomsborg"; uważa się, że ta ostatnia jest tworem sztucznym i powstała zapewne dopiero w XII w.⁹ Długa historia i bogactwo plemiennego Wolina stały się kanwą fantastycznych niekiedy historii o mitycznej Wi-necie, która z powodu pychy jej mieszkańców znikła pod wodami morza jak Atlantyda. Trudno było bowiem, nawet w średniowieczu, identyfikować ośrodek tej rangi z podupadłym już w XII w. Wolinem. Już w XIX w. podjęto tu prace archeologiczne, których cel stanowiło od-1 krycie pozostałości zapisanego w kronikach i sagach ośrodka bałtyckiego. Badania te, prowadzone początkowo przez archeologów niemieckich, jeszcze w wieku XIX skłoniły do wysunięcia hipotezy, że legendarna Włneta jest dzisiejszym Wolinem. Prace terenowe korny-H nuowano przed drugą wojną światową, a następnie w okresie powojennym. Dotychczasowe ich wyniki wskazują, że Wolin rozwinął się fuż pod koniec Vni w. u ujścia Dziwny i Świny (rejon dzisiejszego Starego Miasta) jako osada 6 rybackim charakterze¹⁰. AJe wkrótce potem, bo już w wieku DC, stuł się znacznej rangi emporium handlowym na szlakach prowadzących w kierunku Prus, Nowogrodu, a na Zachodzie — do Haithabu i Srarigurdu.

W tym czasie powstaje gęsto zabudowane osiedle o powierzchni 6 ha, z ostrokolem, trwające aż po wiek XI? (ryc. JO. 15). Najstarsze daty dendroduo-'Kwestiom tym poświecono wiele miejsca zarówno w Mjruq, f*k i nowszej literaturze pncdaMi (por. min L Koczy 1932, G. Łabuda 1954, * nowszyiłi puNtkacJl iwtavnc>' ó. łbildórsson 2000).

" Wolin nic doczekał słę dotąd kompleksowego opracowania Źródłowego. Wynikiem są materiały cemmkł-tie, publikowane sukcesywnie- od kilku lal przez B. Stanisławskiego (1997. 1998* W ref oc« rozdziału wy-korzystano dane zawarte przede wszystkim w opracowaniach; L Łedejrwicz 19W. w Ftfipowtsk. M Guad* Mch 1992; W Fllipowłak 1995. Kilka artykułów dotyczących badart Wałku maźiu /nilri w księdze Jubileuszowe! dedykowane! W Flłłpowiakowł (jxu E Wlkockł i inni red 2001X