30083 WiŻ
4 015

LICZBY

FIZYKA |«

50%

dorosłych Amerykanów cierpi z powodu wad refrakcji. Wśród 12 010 przebadanych w latach 1999-2004 było 3,6% dalekowidzów, 33,1% krótkowidzów i 36,2% astyg-matyków, przy czym krótkowzroczność była częstsza wśród kobiet (39,9% vs. 32,6%). Najmniej zagrożeni wadami wzroku okazali się Latynosi.

FALE-MONSTRAI

Nadciekłość łączy skrajnie odległe zjawiska.

Ciekawie rozwijają się badania nad nadciekłością. Na Washington University opracowano ostatnio model opisujący wzajemne oddziaływania między nadciekłością a nadprzewodnictwem. Może on znaleźć zastosowanie przy badaniu gwiazd neutronowych, w których jądrach znajdują się równocześnie nadciekłe neutrony i nadprzewodzące protony. Ale to niejedyna informacja z nadciekłego świata. Fizycy z Lancaster University i Instytutu Fizyki Ciała Stałego w Czernogo-łowce przypadkiem natknęli się na ślad zjawiska, które może mieć duże znaczenie praktyczne. Zauważyli oni, że w pewnych warunkach podczas przepływu ciepła w ciekłym helu powstają fale, które - w przeciwieństwie do zazwyczaj obserwowanych - podczas podróży nie rozpadają się na kaskady mniejszych, lecz potrafią się wzmacniać. Efektem kaskad są wówczas giganty o 50% większe od sąsiednich fal. Zjawisko nasuwa przypuszczenie, że być może ogromne, 30-metrowej wysokości fale, spotykane niekiedy na oceanach i siejące spustoszenie, są wytwarzane w wyniku podobnego mechanizmu.

Zrozumienie istoty zjawiska pozwoliłoby przewidywać wystąpienie podobnych fal na oceanach i odpowiednio wcześnie ostrzegać statki. Jest i ciemna strona: potencjalnie potrafilibyśmy takie fale wytwarzać, a ta umiejętność mogłaby mieć znaczenie militarne.    (JCH)

Badania związane z nadciekłością pozwolą zrozumieć mechanizm powstawania gigantycznych fal oceanicznych.

Bilion

Tyle zindeksowanych stron internetowych ma już w swoich zasobach Google. Liczba ta rośnie o kilka miliardów dziennie. Na przełomie tysiącleci wynosiła miliard.

15%

z 26 000 przebadanych studentów z 70 amerykańskich college’ów i uniwersytetów choć raz w swoim życiu myślało poważnie o samobójstwie, a ponad 5% usiłowa- i

■s

ło je nawet popełnić.

Ś

“WIEDZA I ŻYCIE wrzesień zoo8

KROTKA HISTORIA PRZESMYKU PANAMSKIEGO

Ameryka Północna połączyła się z Ameryką Południową zaledwie 4 min lat temu - potwierdzają geolodzy. Odczuła to Europa.

To było jedno z najważniejszych zderzeń w najnowszych dziejach Ziemi. W tektonicznej kolizji uczestniczyły: z jednej strony północno-zachodni skraj wielkiego kontynentu południowoamerykańskiego, z drugiej - długi półwysep panamski, stanowiący wówczas najbardziej wysuniętą na południe część Ameryki Północnej. Ostatecznie oba lądy zetknęły się ze sobą bardzo niedawno, bo dopiero około 4 min lat temu. Tak twierdzą geolodzy z Uniwersytetu Florydy, którzy datowali skały i skamieniałości odsłaniające się w skałach Kanału Pa-namskiego. Wyniki ich badań opublikowało pismo „PLoS ONE”.

Dotychczas sądzono, że połączenie tych kontynentów nastąpiło w wyniku obniżenia się poziomu oceanu i w konsekwencji wynurzenia się na powierzchnię najpierw łańcucha wysp, a potem stałego lądu. Michael Kirby i jego koledzy dowodzą jed

nak, że Przesmyk Panamski powstał w wyniku powolnego zbliżania się do siebie dwóch płyt litosfery dźwigających na sobie kontynenty. Kiedy w końcu do tego doszło, fakt ten miał poważne skutki dla ziemskiej przyrody. Jednym z nich było powstanie potężnego Prądu Zatokowego, który transportuje podzwrotnikowe ciepło z Zatoki Meksykańskiej i Morza Karaibskiego na północ, ku Europie. Wcześniej prądy morskie wędrowały głównie między Atlantykiem i Pacyfikiem. Dopiero gdy oceany zostały od siebie oddzielone, potężny strumień wody skierował się do północnego Atlantyku, podwyższając temperaturę i zwiększając wilgotność powietrza na okolicznych lądach. Jak zauważa Kirby, mogło to zintensyfikować opady śniegu i - co wygląda już na niezły paradoks - doprowadzić do ekspansji lodowców w Europie i Ameryce Północnej. (HOŁD)

XII FESTIWAL NAUKI

Wydział Fizyki UW oraz

Instytut Problemów Jądrowych

EGIPSKIE FRESKI TELESKOPY W INTERNECIE BESSA NA GIEŁDZIE NAJWIĘKSZY AKCELERATOR ŚWIATA ŚWIATOWY ROK ZIEMI INTERFEJS MÓZG-KOMPUTER KOD GENETYCZNY DIAGNOSTYKA NOWOTWORÓW NARODZINY CZARNEJ DZIURY HARMONIA W MUZYCE WIZYTY W LABORATORIACH KAWIARNIA NAUKOWA i wicie innych

20-26.09.2008. Hoża 69 Warszawa, festiwal-nauki.fuw.eda.pl

14