30154 IMGs35

Hjtaf o sobie samym i o sztuce jako takiej, czyli także kultura este-gdyz wtórnie oddziałuje ona na to, jak przeżywa i w jaki sposób wy. lltPMfccfc. Bez wątpienia to, jak osoba niesłysząca widzi i przeżywa to, —mrtowane jest brakiem słuchu i w związku z tym, w wyniku ilMMBpeasKji, występuje częstokroć nadawanie nadmiernego znaczenia HH co zewnętrzne (niem. Schaufanatismus). Powszechnie znana jest wraź-^:J|pw§ć osób niesłyszących na barwy, ich zestawienie np. w postaci zharmoni-zowanego kolorystycznie ubioru. Charakterystyczna bywa zewnętrzna oprawa ślubów. umeblowanie mieszkań itd.

Podstawowym zadaniem sztuki jest umożliwienie realizowania potrzeb twórczych, a także dostarczanie nam doznań i przeżyć estetycznych. Doznania te i przeżycia zaś są tym bogatsze, im bogatsza jest nasza osobowość. Osobowość z kolei może się w pełni rozwinąć, jeżeli w procesie edukacji stworzymy ku tema odpowiednie warunki, umożliwiające korzystanie i internalizację dorobku kulturalnego zawartego zarówno w zbiorowej pamięci podkultury niesłyszących. jak też w bogactwie cywilizacyjnym i kulturowym danego narodu : ludzkości. Obok wytworów plastycznych, architektury, rytmicznych doznań związanych z muzyką, dla osób z uszkodzonym słuchem podstawowe znaczenie ma rozumienie słowa pisanego. Rewalidacyjna funkcja szmki polegać zatem będzie na rozwijaniu wrażliwości estetycznej, w szczególności takiej, która jest dostępna osobom niesłyszącym i przyswajaniu przez mch.. odpowiednich do ich wieku i możliwości percepcyjnych, pojęć związanych ze sztuką i jej przeżywaniem.

Wszystkie wychowawcze zadania sztuki, jak: uwrażliwienie na piękno, integracja z kulturalną przeszłością i teraźniejszością narodu, uczestniczenie w ważnych i powszechnie przeżywanych zdarzeniach, kształtowanie umiejęt-anóci wykorzystywania w wartościowy sposób czasu wolnego, rozwijanie pozawerbalnego, uczuciowego kontaktu z innymi ludźmi, kształtowanie ąpoteczme akceptowanego systemu wartości, odnoszą się także do wychowania specjalnego, a więc i do surdo wychowań i a. Jednak podczas kiedy dziecko BtKUHŚmc słyszące może się uczyć wrażliwości na piękno słowa mówionego, ■Kyfcę itd. spontanicznie, w procesie socjalizacji, przez samo uczestniczenie n żyt* rodziny, słuchając radia, oglądając program telewizyjny, uczestnicząc w kowcertach. w przedstawieniach sztuk teatralnych z ich specyficzną, emo-cjj&irf^iiaCełektualną atmosferą, zaś szkoła oraz uczestniczenie w różnego ^^^HHHhpft£Mle*noiwań pogłębiają i ukierunkowują ten rodzaj cieką-MŚei poowwczej i Moralną wrażliwość, to dziecko z uszkodzonym słu-#§ftsi oraz osoba niesłysząca dorosła częstokroć uczą się wrażliwości na

sztukę zapoznając się z różnymi jej zewnętrznymi przejawami. Jednak przyswajając sobie symbole, pojęcia słowne, określające różne jej dziedziny i elementy przeżycia estetycznego, osoby z uszkodzonym słuchem rozwijają swoją wiedzę o sztuce, kształcą swoje indywidualne pojęcie sztuki i wrażliwość estetyczną uczestnicząc w dostępnych im aktach twórczych. Np. w wychowaniu przez muzykę, zajęcia rytmiczne, zajęcia plastyczne kształcimy wrażliwość (i jednocześnie pojęcia językowe) wychowanka nie tylko na piękno wytworów człowieka, na ich estetyczną wartość, ich artyzm, ale także potrzebę ochrony piękna żywej i martwej przyrody, rozwijamy wrażliwość wychowanka na przeżycia własne i innych ludzi i ich wartościowanie, związane z doznaniami emocjonalnymi (radość — smutek, miłość - nienawiść itp.).

4.2.1. Formy wychowania przez sztukę

W wychowaniu przez sztukę możemy wyróżnić klasyczne, powszechnie znane formy wychowania, jak wychowanie przez: muzykę, taniec, plastykę, za pośrednictwem środków audiowizualnych, w tym szczególnie filmu i telewizji oraz swoiste środki dostępne przede wszystkim osobom niesłyszącym, tj. np. estetyka przekazu za pośrednictwem języka migowego czy „poezja migań a”. Te dwie wyróżnione formy wychowania przez sztukę mogą się na siebie nakładać, np. taniec może być uzupełniany znakami języka migowego.

W wychowaniu przez muzykę i taniec w surdopedagogice można wyróżnić kilka orientacji, szczególnie akcentujących:

•    rozwój mowy,

•    rozwój wrażliwości na samą muzykę,

•    oddziaływanie terapeutyczne za pośrednictwem samej muzyki.

Klasycznym przykładem wychowania przez muzykę, zorientowanym na

rozwój mowy w wychowaniu estetycznym, jest stanowisko Antony van Ude-na (ur. 1912), który uważa, że celem wychowania przez muzykę -, jest połączenie percepcji wzrokowej i słuchowej z motoryką” . Ćwiczenie percepcji muzyki dokonuje się za pośrednictwem odbioru wibracji przez dotyk oraz przez odbieranie drgań w różnych częściach ciała, przy czym tony niskie są odczuwane głównie w klatce piersiowej, zaś wysokie za pomocą zachowanych resztek słuchu. W ten sposób, wyjaśnia van Uden, dzieci uczą się odróżniania dźwięków cichych i głośnych, wysokich i niskich oraz ich czasu trwania. Ideałem - stwierdza dalej van Uden - jest „integracja percepcji

⁵ A. van Uden, Instructingprelingualty deąf chi!dren by ihe rhythms of bodify movemmO and

sotmds, by orał minie and generał bodiły expression its possibiłities and dijfficułtie*, (w;)

Report..., s. 852-879.