31021 Image0005 (2)

I Szkoła - segregacje - nierówności

pozwala sjKKlziewać sit; takiej zgodności. Ważniejsza jest zgodność rankingów. Zajmiemy się tym problemem po analizie wyników PISA 2003. Na dole rankingu nierówności edukacyjnych w PISA/OECD 2000 znajdują się Korca, Finlandia, Japonia i Islandia. Finlandia potwierdza swój wynik, Islandia - mały kraj skandynawski - jeszcze raz wskazuje, żc skandynawski model oświaty prowadzi do wysokich, a równocześnie relatywnie słabo zakorzenionych w statusie przypisanym ucznia wyników kształcenia. Po raz kolejny warto zwrócić uwagę na Rosję. Ten kraj kontrastów społecznych tworzy system oświatowy o stosunkowo niskim poziomic nierówności edukacyjnych.

Przejdźmy do analizy wyników z PISA 2003. Padanie objęło tak jak w roku 2000 piętnastolatków, w Polsce głównie uczniów klas trzecich gimnazjów. Wyniki na skali umiejętności czytania wykazały spektakularny postęp j>olskich uczniów w stosunku do roku 2000 {Program Międzynarodowej Oceny ... 2004).

Wskaźniki SES i osiągnięć poznawczych są zbudowane analogicznie jak w roku 2000. Zmianie uległy tylko niektóre obszary osiągnięć poznawczych. Testy tej edycji dotyczyły - poza umiejętnością czytania - matematyki, rozwiązywania problemów oraz rozumowania w naukach przyrodniczych.

Analiza rankingu nierówności edukacyjnych wyznaczonego na |>odstawic PISA 2003 pokazuje daleko idącą stałość oszacowań w stosunku do roku 2000. Elementy stale, to pierwsza pozycja Węgier, niskie pozycje Islandii i krajów azjatyckich oraz niska jx>zycja Rosji. Polska notuje przyrost o 2 pp, co oznacza przesunięcie się w rankingu nierówności o kilka pozycji.

Przejdźmy do systematycznej analizy precyzji wskaźnika nierówności edukacyjnej. Na podstawie danych dla krajów, które brały udział zarówno w badaniu CES IEA jak i PISA/OECD, można określić rzetelność oszacowań poziomu nierówności edukacyjnych. Poniższa tabela zawiera wartości współczynników' korelacji między oszacowaniami nierówności w trzech rozpatrywanych badaniach. Dla CES IEA 1999 i PISA/ OECD 2000 korelację można było obliczyć dla 17 krajów, dla pary CES IEA 1999 i PISA/OECD 2003 dla 20 krajów, a dla dwóch edycji PISA/OECD dla 31 krajów'.

Tabela 1.2. Korelacje między trzema oszacowaniami poziomu nierówności edukacyjnych *<• względu na SES: GESIKA 1999, PISA/OECD edycje 2000 i 2003 rok

	CES IEA	PISA 2000
PISA 2000	0,fi8"	-
PISA 2003	0,73’*	0,83"

*• p<0,005

Korelacje okazały się dość wysokie. Pozwala to z dużym zaufaniem j>odchodzić do oszacowań jx)ziomu nierówności na podstawie wyników uzyskanych w analizowanych programach badawczych.

Spostrzegany poziom nierówności edukacyjnych

Ciekawym uzupełnieniem analizy nierówności edukacyjnych ze względu na kryteria obiektywne będzie przyjrzenie się wskaźnikom opartym na sj>ostrzeganym pozio*

Rozdział 1. Poziom nierówności edukacyjnych w polskiej oświacie l 77

Węgry Słowacja "Aircja Belgia Francja Lichtenstcin USA Niemcy Wielka Brytania Meksyk Szwajcaria laiksemburg Urugwaj Polska Nowa Zelandia Austrii Irlandia tartugalia Dania Holandia Czechy Szwecja Grecja Brazylia Wiochy Australia Hiszpania Serbia Korea Norwegia Finlandia Tajlandia Utnezja Rosja Japonia Kanada Łotwa Indonezja Hongkong Islandia Macao-Chiny

3 10 3 10 3 10 3 10 3 10

39 3 9

24

□ 22

21

20

19

3 18 3 18

□ 17 3 17 3 17 3 17

□ 16 3 16

15

15

15

15

□    14

□    14

□    14

□    14

□    14 13 13 13 13

12

12

D 7

10

15

20

25

30

Nierówności

^Wykres 1.9. Poziom nierówności edukacyjnych ze względu na SES. Procent zróżnicowania osiągnięć

wyjaśniany przez wskaźnik SES

Obliczenia wlasnt na podstawie PISA/OECD2003