31065 P1010226 (2)

komentował inną balladę morlacką ( H) w taki sposób: „U p i ó r, czyli W i 1 k o 1 e k, bo tak go nazywają nasi zadunajscy bracia, jest trup przychodzący z tamtego świata, aby mordować żyjących. Zabity przezeń człowiek staje się sam Upiorem”³¹. Dla Chodźki około roku 1830 oczywiste hyly znaki równania: wampir = upiór = w i ] k o 1 e k.

Wilkołak pożerający żołnierza na polu bitwy. Drzeworyt z Księgi Jeana de Mandeville, 1484

Puszkinowskiego terminu użył Aleksy Tołstoj w napisanym po francusku znakomitym opowiadaniu La familie clu vourdalak (Rodzina wilkołaka), czerpiącym inspiracje ze zbioru Merimeego³². Narrator opowieści Aleksego Tołstoja zwraca się do słuchających go łaskawych pań z następującym wyjaśnieniem: „Wilkołaki, jak nazywają u ludów słowiańskich wampiry, to według wyobrażeń tubylców nic innego, jak nieboszczycy, którzy wychodzą z grobów, aby wyssać krew żyjących”. Szczególnie zaś nastają na krew swych najbliższych, to ma być ich cecha wyróżniająca³³. Do wilkołaków jeszcze powrócę.

Merimee powtarzał, jak i inni romantycy, opowieści wampiryczne za Dom Calmetem. W syntetyzowaniu i kodyfikacji wyobrażeń ogromną rolę odegrało dzieło tego pracowitego mnicha, francuskiego benedyktyna. Ukazało się w Paryżu w roku 1746 pod tytułem Rozprawa o pojawianiu się Aniołów, Demonów i Duchów oraz o Upiorach i Wampirach węgierskich, czeskich, morawskich i śląskich³⁴. Zostało przetłumaczone na niemiecki i było kilkakrotnie wznawiane. Dom Calmet przytaczał wiele krążących zapisanych i ustnych historii wampirycznych i w ten sposób dostarczył pisarzom romantycznym, a i późniejszym, wielu fabuł.

Merimee - Puszkin, s. 81.

Ibidem, s. 148 i 164.

¹ Ibidem, s. 83.

Cyt. za: J. Kamionka-Straszakowa, Błękitny kwiat. Almanach romantycznej poezji i pto.\ dla ów literatury na rok 1983, Kraków 1983, s. 434-435. Według objaśnienia autorki: „Morlacy, Moi lat h>

Kroaci, Serbowie, słowiańska ludność w Dalmacji”.

¹ Por. komentarz K, Śliwowskiego w: OpcwieSci niesamowue. Groza i»'»-« » P™*

(IX i początku XX w., Warszawa 1975, s. 418-421.    . 44

³ Por. o tych obyczajach „brukolaków” w: R. Villeneuve et J.-L. Degaudenzi, Le musśedes    '

'Ja dowód autorzy cytują obiegowe powiedzenie: „Brukolak zac/yna ^nail^,R'^u “    ' _vzowa|_0: Roz-

^A Wydanie drugie, przejrzane, poprawione i powiększone pi ^f aiitora, z ro ^ i_)rukoUikach etc. prawu o duchach powracających w ciele, ekskomuniko waiiyih_t upiorni h h