31684 metodyka0014

82 Wojciech Chudzlak

w wyniku przeprowadzonych prac niwelacyjnych następowało całkowite odwrócenie porządku chronologicznego układu warstw kulturowych (J. Kuczyński, 1971, s. 88). Sytuacja taka może występować szczególnie na naturalnych wyniosłościach terenu. Podczas niwelacji warstwy kulturowe, zalegające w ich części szczytowej, zrzucano na stok wyniosłości. W ten sposób tworzył się tam nowy układ warstw, w którym najmłodsze jednostki stratygraficzne, znajdujące się pierwotnie na kulminacji wzgórza, znalazły się na dnie nowo sformułowanego układu, (rys. 3).

Szerokość wykopów pod fundamenty uzależniona była nie tylko od rozmiarów planowanego fundamentu, ale również od techniki budowlanej, w której zamierzano wybudować tę podziemną partię obiektu. Najbardziej powszechnym sposobem zakładania fundamentów było wypełnianie całego wkopu materiałem budowlanym. Tak więc wypełnisko wko-pu składało się z luźno wrzuconych kamieni, zalanych często z góry zaprawą (L. Kajzer, 1984, s. 85; W. Chudziak, 1985, s. 230—231). Obok tej powszechnej metody zakładania fundamentów znany był również sposób, w którym szerokość wykopu była większa od zaplanowanych rozmiarów fundamentu (L. Kajzer, 1984, s. 85). W tak przygotowanym wkopie fundament wznoszono z wolnej ręki, najczęściej stosując za-

3. Powstanie odwróconego chronologicznie układu warstw kulturowych" w wyniku przeprowadzonych prac niwelacyjnych (wg J. Kuczyńskiego, 1U71)

prawę wapienną. Wspomniane tzw. wkopy szerokoprzestrzenne są charakterystyczne ze względu na swoje złożone wypclnisko. Składa się ono oprócz tkwiącego w wkopie muiru iundamentowego z warstwy sedymentacyjnej pochodzenia budowlanego (tzw. warstwa budowlana) oraz z jednorodnego w swej strukturze zasypiska, które stanowi najczęściej przemieszany materiał stratygraficzny, pochodzący z warstw przeciętych wko-pem. Warstwa budowlana, często z powodu nieznacznej miąższości, nie zawsze uchwytna jest na dnie wkopu w układzie stratygraficznym (W. Chu. dziale, 1985, s. 231). Natomiast zasypisko rowów szerokoprzestrzennych, którego zazwyczaj wszystkie składniki pochodzą z przeciętych wkopem pod fundamenty warstw, ze względu na swoją specyficzną strukturę łatwo jest czytelne w układzie stratygraficznym. Oczywiście, jeżeli przyjmiemy, że w wyniku późniejszej, intensywnej działalności człowieka zasypisko to nie zostało zniszczone (rys. 4).

W trakcie wznoszenia murów w najbliższym ich otoczeniu powstawało szereg charakterystycznych zakłóceń stratygrafii terenu, związanych z działalnością przygotowawczo-budowlaną. Plac budowlany był miejscem najbardziej narażonym na różnego rodzaju ingerencje w użytkowanym podłożu ze strony budowniczych obiektu. Do zakłóceń tej kategorii należą m.in. doły do gaszenia wapna na mokro, czy też, o wiele częściej spotykane, doły do przygotowania gliny (M. Arszyński, 1970, s. 89) Ten ostatni obiekt związany był z cegielniami, zakładanymi przede wszystkim na wsiach dla potrzeb konkretnej budowy, z dala od większych centrów budowlanych (A. Rutkowska-Płachcińska, 1978, s. 163).

	V	pl.	- V/—	Jy \j
		i L±
_ ^rmmmmT		L "|	/////Tuuurm^
	• » . .	-r^T	* *
			• ’. ’. ■
	mm		'LlllllL

ą Schematyczne przedstawienie wypclnislca szerokoprzestrzennego rowu pod fundament z zaznaczona warstwą budowlaną (linią ciągłą). Warstwa zalegająca pod górną warstwą budowlaną ma charakter nasypowy i powstała w .trakcie kopania

rowu pod fundament