29191 strona 15

14

Dla pedagogiki pracy, kategorią odpowiedniejszą, bardziej podstawową jest, według Z. Wiatrowskiego, praca zawodowa.²⁴

W Słowniku pedagogiki pracy termin ten utożsamiany jest z kategorią „zawód” i z takim podejściem trudno się zgodzić. Bardziej precyzyjnie określa pracę zawodową T. Tomaszewski, który uważa, że jest to działalność ludzi organizowana społecznie w taki sposób, aby prowadziła do powstawania wytworów społecznie wartościowych i podnoszenia jakości życia wykonujących ją jednostek.

W literaturze pedagogicznej kategorię „praca zawodowa” rozpatruje się w dwóch znaczeniach: szerszym i węższym. W znaczeniu węższym na pracę zawodową składają się czynności, które:

a)    tworzą system wewnętrznie spójny,

b)    opierają się na określonej wiedzy i umiejętnościach,

c)    są skierowane na wykonywanie pewnych przedmiotów lub usług,

d)    wykonywane są systematycznie lub trwale.

W ujęciu szerszym bierze się pod uwagę także warunki zewnętrzne pracy, jej

organizację, korzyści materialne, prestiż zawodu, szanse zawodowe i inne elemen-

• 2G

ty wpływające bezpośrednio lub pośrednio na proces i wyniki pracy zawodowej.

Zarówno zawód, jak i praca zawodowa są, jak już podkreślono wcześniej, podstawowymi kategoriami zawodoznawstwa. Aby można było mówić o wykonywaniu zawodu i pracy zawodowej trzeba mieć na uwadze kwalifikacje niezbędne do ich wykonywania, co również podkreślane jest w omawianych tu definicjach zawodu i pracy zawodowej.

4. Klasyfikacja zawodów i specjalności zawodowych

Klasyfikacja zawodów i specjalności jest usystematyzowanym podziałem zawodów i specjulności występujących w gospodarce narodowej. Obejmuje te zawody i specjalności, które wymagają przygotowania do pracy trwającego co najmniej trzy miesiące. Dokument ten został opracowany przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w 1982 roku. Zawodów takich w Polsce jest około 2600, przy czym około 800 to zawody nierobotnicze, a około 1800 zawody robotnicze.²⁸

Aktualnie obowiązuje klasyfikacja zawodów wprowadzona Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 20 kwietnia 1995 roku w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dziennik Ustaw Nr 48 z 1995 roku, poz. 253). Klasyfikacja ta jest stosowuna w zakresie:

1)    pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego,

2)    szkolenia osób poszukujących pracy oraz dokształcania pracowników,

3)    ujednolicenia nazewnictwa zawodów i specjalności obowiązujących na rynku pracy,

4)    gromadzenia danych do określania polityki zatrudnienia, kształcenia i szkolenia zawodowego,

5)    prowadzenia badań, analiz, prognoz i innych opracowań dotyczących rynku pracy.

Załącznikiem do rozporządzenia jest układ strukturalny klasyfikacji zawodów i specjalności, obejmujący następujące wielkie grupy zawodów:

1.    Parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy

2.    Specjaliści

3.    Technicy i inny średni personel

4.    Pracownicy biurowi

5.    Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy

6.    Rolnicy, ogrodnicy i rybacy

7.    Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy

8.    Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń

9.    Pracownicy przy pracach prostych.

W obrębie grup wielkich wyodrębniono grupy duże i średnie, w pełnej klasyfikacji zastosowano kod liczbowy ułatwiający poszukiwanie zawodu lub specjalności w spisie zawodów.

W rozporządzeniu zapowiedziano też wydanie pełnej klasyfikacji w formie książkowej, w pięciu tomach wraz z opisem grup zawodów i specjalności.

Klasyfikacja zawodów i specjalności jest podstawą jednolitego nazewnictwa w gospodarce narodowej, a także - opracowania klasyfikacji zawodów i specjalności dlu potrzeb edukacji zawodowej.

Nazwy zawodów i specjalności zosuiły w tej klasyfikacji przyjęte głównie z taryfikatorów kwalifikacyjnych¹ robotników, a częściowo również z nomenklatury kształcenia kadr w szkołach wyższych i średnich szkołach zawodowych.²⁹ Zaznaczyć jednak należy, że w klasyfikacji zawodów i specjalności nie wyszczególniono niektórych zawodów funkcjonujących w gospodarce narodowej, określanych powszechnie używanymi nazwami.

Klasyfikacja zawodów i specjalności podlega stałej aktualizacji - w zależności od zmian zachodzących w obrębie społecznego podziału pracy w gospodarce narodowej. Jak już podkreślono wcześniej - niektóre zawody zanikają, a na ich miejsce powstają nowe. Zjawiska te muszą znaleźć odzwierciedlenie w klasyfikacji zawodów i specjalności.