32275 tomI (25)

Anatomiczne i fizjoi.ogicznf podstawy fizjoterapii 27

kierunkowe. Wobec tego zmiany w obrębie narządów wewnętrznych dają objawy w obrębie skóry (odruch trzewno-skórny), mięśni (odruch trzewno-somatomoto-ryczny) czy nawet w okostnej (odruch trzcwno-kostny). W drugą stronę zaznacza się natomiast wpływ oddziaływań na powyższe tkanki na stan narządów wewnętrznych (odruchy: skómo-trzewne, mięśniowo-trzewne i kostno-trzewne).

W oparciu o to wypracowano szereg technik leczniczych (głównie odmian masażu). Podstawowym ich elementem są przedstawione przez różnych autorów okolice ciała, przez które wpływa się na określone narządy wewnętrzne. Należą do nich m.in.: strefy Heada (stanowiące zresztą podstawę dla pozostałych), strefy obrzmienia tkanki podskórnej (strefy łącznotkankowe), skórne strefy nadwrażliwe na ból czy tzw. mięśniowe punkty maksymalne. U podłoża tego leży spostrzeżenie, iż każdy organ wewnętrzny jest reprezentowany w określony ch partiach przynależnego mu dermatomu (w ramach tego samego segmentu rdzenia) i to zawsze po tej samej stronie ciała co dany organ.

Jak już wspomniano, skóra pełni przede wszystkim rolę osłonową. Jej podstawową czynnością jest integracja organizmu ze środowiskiem zewnętrznym. Ona też odbiera w największym stopniu bodźce fizykalne. Podstawowe znaczenia ma tutaj warstwa rogowa naskórka, stanowiąca pierwotną barierę, którą musi pokonać energia dostarczana podczas zabiegów fizykalnych. Niezależnie od tego, skóra jest narządem immunologicznie czynnym, spełniającym ważne funkcje obronne organizmu i odgrywającym istotną rolę w patogenezie różnych chorób. W skład układu immunologicznego skóry' wchodzą rozmaite komórki naskórka i skóry właściwej, które zbiorczo określa się jako tkanka limfatyczna związana ze skórą - SALT (skin associated lymphpid tissue). W jej skład wchodzą komórki dendrytyczne, keraty-nocyty, limfocyty T., komórki Langerhansa oraz granulocyty. Keratnocyty stanowią ok. 95% masy komórkowej naskórka i charakteryzują się ekspresją antygenów i cząstek adhezyjnych dla komórek efektorowych odpowiedzi immunologicznej. Szczególne znaczenie mają też komórki Langerhansa pochodzenia szpikowego. Stanowią one podstawę „nadzoru immunologicznego”, którego zasadnicza czynność polega na rozpoznawaniu i eliminowaniu komórek zakażonych wirusami oraz rozpoczęciu odpowiedzi poprzez prezentację antygenów limfocytom T. Ta ważna czynność tych komórek może być jednak upośledzona przez promieniowanie UV, co prowadzi do miejscowej i/lub ogólnej immunosupresji.

Dzięki bogatej sieci naczyń włosowatych oraz zawartym w skórze gruczołom potowym, skóra odgrywa też znaczącą rolę w gospodarce cieplnej oraz w gospodarce wodno-elektrolitowej ustroju. Występujące tu zjawiska stanowią zresztą jeden z ważniejszych elementów odczynów związanych z działaniem na ustrój różnych czynników fizykalnych. Według Konarskiej, najczęściej występuje tutaj rozszerzenie sieci naczyń skórnych: albo jako skutek drażniącego działania rozmaitych bodźców (odczyn naczyniowy), albo też w wyniku uczynnienia ciał histaminopo-