32577 skanuj0

92 Laurence Kohlbcrg, Rocliellc Mayer

-filozoficzne przesłanki zostały rozwinięte w pracach nowoczesnych filozofów analitycznych takich, jak: Hare, Rawls, Peters. Progresywny pogląd na wychowanie stawia następujące wymagania:

1.    Cele wychowania są identyfikowane z rozwojem zarówno intelektualnym, jak i moralnym.

2.    Tak pojęte wychowanie zapewnić powinno warunki dla przejścia poprzez początek następujących po sobie stadiów.

3.    Taka rozwojowa definicja celów i procesów wychowawczych potrzebuje metod filozofii i etyki oraz metod psychologicznej teorii i badań empirycznych. Uzasadnienie wychowania jako rozwoju wymaga stanowiska filozoficznego, wyjaśniającego dlaczego wyższy stan jest lepszy lub bardziej odpowiedni. W dodatku, zanim zdefiniuje się zbiór celów wychowawczych, opartych na filozoficznym sformułowaniu zasad etycznych, naukowych lub logicznych, należy mieć możność przełożenia go na stanowisko dotyczące psychologicznych stadiów rozwoju.

4.    To z kolei pociąga za sobą fakt, że zrozumienie logicznych i etycznych zasad jest centralnym celem wychowania. Zrozumienie to jest filozoficznym odpowiednikiem stanowiska psychologicznego, że celem wychowania jest rozwój jednostki poprzez poznawcze i moralne stadia. Dla wyższych poznawczych i moralnych stadiów charakterystyczne jest, że samo dziecko tworzy logiczne i etyczne zasady, które z kolei są opracowane przez badania i filozofię.

5.    Pojęcie wychowania jako osiągnięcia wyższych stadiów rozwoju, pociągających za sobą znajomość zasad, było ośrodkiem „arystokratycznych” platońskich doktryn liberalnego wychowania. Ta koncepcja jest także ośrodkiem Deweyowskicgo pojęcia wychowania demokratycznego. Celem demokratycznego' wychowania dla wszystkich ludzi musi być „rozwój wolnego i silnego charakteru”. Nic oprócz demokratycznego wychowania nie może przygotować wolnych ludzi do faktycznych i moralnych wyborów, przed którymi w sposób nieunikniony staną w społeczeństwie. Demokratyczny pedagog musi kierować się zbiorem zasad psychologicznych i etycznych, które otwarcie przedstawia swym studentom, zapraszając zarówno do krytyki, jak do ich zrozumienia. Alternatywą jest „pedagog—król”, laki jak modyfikator zachowania z ideologią kontrolowania zachowania, albo nauczyciel— psychiatra z ideologią „poprawiania” zdrowia psychicznego studentów. Żaden z nich nie przedstawia swej ideologii studentom i nie pozwala im samym oceniać jej treści.

6.    Pojęcie wychowania dla rozwoju i wychowania dla zasad jest liberalne, demokratyczne i nieindoktrynacyjne. Spoczywa ono na otwartych metodach stymulacji poprzez sekwencję stadiów w kierunku, który jest uniwersalny dla wszystkich dzieci. W tym sensie jest ono naturalne.

Stanowisko progresywne wydaje się być raczej idealistyczne niż pragmatyczne, przemysłowo-zawodowe czy zorientowane na adaptację, jak często twierdzą krytycy progresywizmu, którzy widzą go jako odrzucający „dosko-

W końcu powinniśmy zauważyć, że w sferze rozwoju ego, koncentracja na „horyzontalnym decalage” jest bardziej znamienna od przyspieszenia. Takie znaczenie odzwierciedla w dokładniejszej i bardziej przekonywającej postaci wzgląd teorii romantycznych i teorii dojrzewania na wychowawczą koncentrację na „zdrowym” przejściu poprzez stadia rozwoju, niż na ich przyspieszenie. Według naturalislycznych teorii stadiów osobowości, sam wiek prowadzi do nowego stadium, bez względu na doświadczenie i reorganizację na stadiach poprzednich. W rezultacie wychowanie i doświadczenie jest

wartościowe nie dla przejścia do nowego stanu, lecz dla zdrowej i uwieńczonej sukcesem integracji problemów stadium. Początek następnego stadium ma miejsce bez względu na doświadczenia, jedynie zdrowa integracja w obrębie poszczególnych stadiów zależy od doświadczenia i ona to powinna ogniskować wychowanie. Bez przyjmowania tego spornego punktu rywalizacji teoria poznawczo-rozwojowa mogłaby zgodzić się, że przedwczesne niedojrzałe przejście do wyższego stadium ego, bez odpowiadającego mu decalage w świecie i życiu dziecka, stanowi problem. W psychoanalitycznych terminach dojrzewania, niebezpieczeństwa nierównomiernego lub przedwczesnego rozwoju ego są wyrażane jako defekty siły ego, z wynikającym stąd narażeniem na regresję. W terminologii poznawczo-rozwojowej nieodpowiednie „horyzontalne decalage" przedstawia zjawisko w pewien sposób podobne. Podczas gdy relacja „siły ego” do logicznego i moralnego decalage nie jest całkiem zrozumiała, jest wiele powodów, aby wierzyć, że są one powiązane. Dziecko, które nadal myśli w kategoriach magicznych lub egocentrycznych, prawdopodobnie będzie narażone na pewnego rodzaju „regresję” pod działalniem stresu w późniejszym życiu.

Jeżeli zatem szeroka koncepcja rozwoju, pojmowana w terminologii sekwencji stadiów, jest nadal niejasna jako podstawa definicji celów wychowawczych, nie jest to spowodowane tkwiącą w niej ograniczonością koncepcji. Jest to raczej spowodowane faktem, że badacze dopiero ostatnio rozpoczęli przeprowadzanie określonych badań podłużnych i wychowawczych zastosowań sprawdzających, potrzebnych, aby uczynić tę koncepcję dokładną, użyteczną i możliwą do wykorzystania. Gdy Dewey bronił wychowania jako rozwoju u schyłku wieku, większość amerykańskich psychologów wychowania zwróciła się ku psychologii przemysłowej lub ku koncepcjom cnót i zdrowia psychicznego. Jeżeli wyniki badań poznawczo-rozwojowych ostatnich dziesięcioleci są nadal ograniczone, wskazują one jednak realną obietnicę ostatecznego przekształcenia wizji Deweya w ściśle określoną rzeczywistość.

Podsumowanie i wnioski

Artykuł niniejszy w zasadzie rekapituluje stanowisko progresywne sformułowane po raz pierwszy przez Johna Deweya. Stanowisko to zostało wyjaśnione psychologicznie w pracach Piageta i jego następców; jego