35683 sr1

roślinek. Leżą one na starych macierzystych roślinach. Nie mają się gdzie podziać, bo nie ma pod nimi gleby — tylko dywan z mocno stłoczonych rojników.

Jak się rojnik rozprzestrzenia? Do niedawna było to biologiczną zagadką.

W niektórych dziełach botanicznych uczeni twierdzą, że pędy rojnika usychają, a młode różyczki wiatr pędzi dalej, bądź też że zwierzęta łapami odrywają roślinki. Można przypuszczać, że odrywa je również grad i deszcz, a wreszcie, że odrywają się siłą własnego ciężaru, o ile rosną na zboczach.

Znany botanik akademik Chołodnyj. mieszkający w Kijowie, spacerując po lesie zauważył, że młodą różyczkę rojnika bardzo trudno oderwać od starej rośliny.

Postanowił więc sprawdzić, które z twierdzeń botaników co do sposobu rozmnażania się rojnika są słuszne. Obserwował niemal codziennie zarośla rojnikowe. Siadów zwierząt tam nie wykrył; widział raz, jak pies przebiegł, ale pędów nie naruszył.

Chołodnyj bywał w lesie w czasie ulewnego deszczu i podczas gradu, ale zaznaczone przez niego różyczki pozostawały na swoich miejscach. Zagadko wość zjawiska jeszcze bardziej wzmogła ciekawość uczonego.

Pewnego razu w gorący, ale bardzo wietrzny dzień Chołodnyj siedział na pieńku na skraju sosnowego lasu. Młode rojniki na końcach pędów-wą-sów ledwie drgały na wietrze. Nagle wskutek silnego porywu wiatru z sosen spadły szyszki, mocno uderzyły o ziemię wysłaną główkami rojnika i odskoczyły jak na sprężynach, a maleńkie różyczki

rojnika oderwały się od roślin macierzystych 1 stoczyły w dół z pagórka.

Chołodnyj nie wierzył własnym oczom. Jeszcze jeden poryw wiatru i znowu sprężyste uderzenie szyszek, odrywające rośliny od mocnych pędów.

U stóp zbocza, już na nowym miejscu, leżały kuliste młode różyczki rojnika w różnych „pozach": na boku i do góry „spodem".

A teraz pytanie: czy rośliny leżące w ten spo-sób giną? Przyniesione do domu kuliste różyczki rojnika położono na talerzu z wilgotnym piaskiem i wystawiono na światło słoneczne. Różyczki pomału. obracały się tak, że po 2 tygodniach już wszystkie odwróciły si^ z boku i leżały spodem na piasku. Od spodu wyrosły korzonki. To odwracanie się tłumaczymy tym, że ocienione części listków rosną prędzej, a naświetlone — wolniej.

Dlatego listki znajdujące się u spodu rosnąc odwracają roślinkę.

Radzę przynieść z lasu w kieszeni kilka różyczek rojnika 1 obserwować, jak się one przewracają.

Rojnik czasem zakwita, tworząc łodygę grubości palca z liśćmi czerwonawymi na końcach, przylegającymi do łodygi jak dachówka. Kwiatki są jasnożółte z sześciu działkami kielicha, sześciu płatkami i dwunastu pręcikami, zebrane w kwia-

Itostań kształtu tarczy. W swych mięsistych liściach rojnik zawiera duży zapas wilgoci, co mu pozwala rosnąć na suchej glebie i wytrzymywać posuchę. Rojnik nazywają „zielem do gryzienia", bo z dawien dawna po wsiach gotowano z niego pierwszy kapuśniak. Różyczki liści rojnika w smaku przypominają kapustę brukselską.

83