34721 Zasady Wykładni Prawa L Morawski2

*■ ■ Zasady wykładni prawa mmm

10. Zakaz wykładni per non est

m Nie wolno jest interpretować przepisów prawnych tak, by pewne ich fragmenty okazały się zbędne.

Także ta reguła należy do reguł bardzo często powoływanych w orzeczeniach sądowych". Jak to ujmuje TK: niezgodna z założeniem racjonalności prawodawcy jest każda taka wykładnia, która prowadzi do wniosku, że pewien fragment przepisu jest zbędny (uchwała z 14 czerwca 1995 r., W 19/94, OTK 1995/1/23; por też wyrok NSA z 5 czerwca 2002 r., III SA 3241/00, LEX nr 54109). Do podobnego wniosku dochodzi NSA w wyroku z 30 października 2003 r. (III SA 2290/02, M. Podat. 2003/12/3) wskazując, „że jedną z podstawowych reguł interpretacyjnych [...] wykładni jest zasada, że do tekstu przepisu niczego nie wolno dodawać, ani niczego odejmować” i „stąd nie można przyjąć takiej wykładni danego przepisu, w świetle której jakaś jego część byłaby bezprzedmiotowa i pozbawiona sensu”. Spektakularnym przykładem zastosowania dyrektywy per non est może być uchwała SN z 14 października 2004 r. (III CZP 37/04, OSNC 2005/3/42), w której to uchwale SN dochodzi do wniosku, że „ubezwłasnowolnionemu nie przysługuje uprawnienie do zgłoszenia wniosku o wszczęcie postępowania o uchylenie lub zmianę ubezwłasnowolnienia”, albowiem „przyjęcie wykładni, że ubezwłasnowolniony może sam zgłosić wniosek o uchylenie własnego ubezwłasnowolnienia, powoduje w konsekwencji, że przepis art. 560 k.p.c.³² staje się zbędny, jest bowiem oczywiste, że wnioskodawca, który ma prawo do wszczęcia postępowania nieprocesowego, jest uprawniony również do zaskarżania na zasad ogólnych wydanych w tym postępowaniu orzeczeń”. Innym przykładem zastosowania reguły per non est może być orzeczenie SN z 10.09.1965 (IICR 263/65, LEX nr 5864) w którym stwierdza się, iż wykładnia przepisu art. 70 k.r.o.®

¹⁾¹ Por. L. Morawski, Wykładnia w orzecznictwie..., s. 150.

³²    Art. 560. Do zaskarżania postanowień uprawniony jest sam ubezwłasnowolniony nawet wówczas, gdy ustanowiony został doradca tymczasowy.

³³    Por. art. 70 § 1 k.r.o.: Dziecko po dojściu do pełnolemości może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa męża swojej matki, nic później jednak jak w ciągu trzech lat od osiągnięcia pełnolemości.