37497 img883 (3)

Fonetyka

1. Uwagi ogólne

1.1. Cel i zakres badań fonetycznych

Fonetyka, czyli głosownia to nauka, której nazwa wywodzi się od greckiego słowa fonetikos oznaczającego głosowy. Zajmuje się ona badaniem zjawisk charakterystycznych dla tekstów języka mówionego. W szczególności na podstawie badań fonetycznych próbuje się odpowiedzieć na trzy zasadnicze pytania, a mianowicie:

1.    Jaki zasób głosek znamienny jest dla badanego języka naturalnego?

2.    Jakim zmianom ulegają głoski danego języka w zależności od sąsiedztwa fonetycznego lub też zajmowanej przez siebie pozycji w tekście?

3.    Jakie zjawiska prozodyczne charakterystyczne są dla opisywanego języka naturalnego?

Sposób udzielania odpowiedzi na te pytania zawsze ma charakter konwencjonalny. Uzależniony jest on bowiem od metodologicznej orientacji badacza i przyjętych przez niego założeń. Zanim więc przejdziemy do szczegółowej analizy współczesnej polszczyzny mówionej, zwróćmy uwagę na fakt, że teksty języka mówionego to jedno z ogniw porozumiewania się. Sposób ich funkcjonowania można przedstawić w formie następującego schematu zaczerpniętego z teorii komunikacji (zob. Szupryczyńska 1989: 33).

nadawca-► tekst mówiony -► odbiorca

Jak wynika z wyżej przedstawionego schematu, pierwszym ogniwem procesu porozumiewania się jest nadawca. Świadomie produkuje on tekst mówiony, by za jego pośrednictwem realizować swoje potrzeby komunikacyjne. Zgodnie z wolą nadawcy teksty mówione stają się kolejnym ogniwem w łańcuchu komunikacyjnym. Są one bowiem nośnikiem informacji przekazywanych odbiorcom. Porozumienie się bywa jednak możliwe tylko wówczas, gdy tekst wyprodukowany przez nadawcę zostanie zarówno usłyszany, jak i należycie zinterpretowany przez odbiorcę. Adresat jest zatem trzecim ogniwem, gdyż to właśnie jego obecność warunkuje możliwość porozumiewania się za pomocą mowy ludzkiej.

9