37558 IMG 80

%

r

C*ęM 8, roidimł IX

Pierwsze tej Logiki rozdziały każdy łatwo

U\0

rozumieć mnie będzie, a częstokroć zgoła nie zroznttuę Większa jeszcze nieprzyz.woitość stąd wyniknie, że zrozumie; bo wtedy ze swej mowy, której choć cokolwiek zatrzyma, i z mojej, o której będzie sądził, że już ją przejął zrobi jakąś gadaninę niezrozumiałą. Ale nade wszystko to się przydarzy tym, którzy się za oświeconych mają, albo z powodu, że się uczyli tego, co tak często bardzo nienależycie filozofią nazywamy, albo że jej drugich uczyli. Takim, jakożkolwiek oni dzieło moje przeczytają, zawsze trudno będzie zapomnieć tego, co już umieją, dla nauczenia się tego, co tu wykładam. Nie zechcą oni na nowo ze mną zaczynać: dzieło to, jeśli postrzegą, że go nie rozumieją. mało ważyć będą, a jeszcze mniej, jeśli rozumienie jego sobie przyznają; bo je po swojemu rozumieć będą i powiedzą, że się nic z niego nie nauczyli. Pospolita bowiem tym, którzy się mają za uczonych, że w najlepszych książkach nie widzą jak tylko* to, co sami umieją, czytają je zatem bez najmniejszego pożytku; i w dziele, w którym wszystko jest dla nich nowym, nic nowego nie widzą.

1 ja też dla nich tego dzieła nie piszę, piszę dla nieumiejętnych. Oni, nie mówiąc⁸ jeszcze językami umiejęt-ności, łatwiej się nauczą mojego; ten bardziej jak wszelki inny do pojęcia ich stosowniejszym będzie, bom się go

¹ W 11 i 111 wyd. : „będzie sądził, iż może przejść**.

* Tak vr 11 i III wyd. W wyd. I: „nie widzą, tylko...“

* Tak w II i III wyd. W wyd. I: „Nie mówiąc oni..."

~o

O

O różnych stopniach pewnolci    lf»|

nauczył od natury, która równic i do nu h mów u' będzie, tak jak^{1 2 3} do mnie mówiła.

Lecz jeśli znajdą miejsca, które ich zatrzymają, niech się strzegą zasięgać rady tych uczonych, o których świeżo wspomniałem: lepiej zrobią, kiedy się radzić będą innych nieumiejętnych, którzy już to dzieło zrozumiale czytali*.

Niech sobie powiedzą: W tym dziele postępuje Autor od rzeczy wiadomych do niewiadomych; więc trudność zrozumienia tego rozdziału pochodzi jedynie stąd, żem się z poprzedzającymi rozdziałami jeszcze nie dosyć obeznał. Uznają wtedy, że się im nazad cofnąć potrzeba ; i jeśli będą mieli cierpliwość to uczynić, pewien jestem, że mnie zrozumieją bez cudzej porady. Nigdy lepiej nie rozumiemy, jak gdy sami bez cudzej pomocy zrozumiemy.

Logika ta jest krótka i z tego względu nikogo odrażać nie może. Dla przeczytania jej z rozwagą, której wymaga, dosyć jest tyle czasu jej poświęcić*, ileby się straciło na czytaniu innej jakiej Logiki.

Raz ją objąwszy, a przez objęcie rozumiem postawienie się w stanie łatwego jej wykładania i w potrzebie podobnej ułożenia⁴, raz ją, mówię, objąwszy, będziemy mogli śpieszniej czytać te książki, w których umiejętności dobrze są wyłożone, a częstokroć prędkim nawet czytaniem wiele⁵ światła nabędziemy. Bo aby prędko od jednej wiadomości do drugiej postępować, dosyć jest zrobić sobie

1

W II i III wyd.: „będzie jak".

2

* W II i III wyd.: „czytali i zrozumieli*¹.

3

*    W II i III wyd.: „tyle czasu poświęcić**.

4

Dokładniej: w potrzebie urobienia jej na nowo (au betain la re/airt).

5

⁴ Słowo: „wiele" tłumacz dodał od siebie.