37930 skanuj0063 (30)

66

MIKOŁAJ MADUROWICZ

1.2. Klasyfikacje i definicje turysty

@Na podłożu terminologicznym (wydawałoby się, że łatwiej niż na behawioralnym) dojść należałoby do określenia, kim jest turysta miejski. Przyporządkowanie miejscowe (turysta = przybysz odwiedzający obszar miejski) nie rozwiązuje problemu. Rozpatrując wybrane klasyfikacje i analizując próby zdefiniowania turysty, od razu natrafiamy na sprzeczność niektórych (np. wzajemne wykluczanie się kryteriów), co najmniej niejednoznaczność bądź wątpliwą jednoznaczność, czy wreszcie niefrasobliwą wieloznaczność. Efekty koncep-tualizacji osoby turysty najczęściej przyjmują postać rozmaitych typologii, które z kolei rzadko hołdują zasadzie adekwatności (kryteria!) i rozdzielności (typy!).

G. Shaw i A. M. Williams (2004) w poszukiwaniu optimum precyzji pojęciowej dokonali przeglądu głównych klasyfikacji turystów wielu autorów. Pole semantyczne zdawało się bezkresne - przecież turystą można mianować odwiedzającego, zwiedzającego, podróżnego, wypoczywającego, koczującego, pielgrzyma, wędrowca, wagabundę, łazika, voyagera... Turysta okazuje się od czasu do czasu odkrywcą, kolekcjonerem, zbieraczem, obserwatorem, badaczem (!), podglądaczem, spacerowiczem, producentem kultury (?!), konsumentem atrakcyjności lokalnej, współczesnym nomadą, modelem człowieka nowoczesnego... Katalog imion osoby będącej w ruchu i nie-u-siebie, w różnych celach, przez dany okres - ale w mieście - przypomina wielką definicję wyczerpującą opisem wariantów. Shaw i Williams krytycznie, aczkolwiek konstruktywnie, komentują klasyfikację podróżnych Chadwicka z 1987 roku (na marginesie: dlaczego poza uwzględnionymi kryteriami czasoprzestrzennymi i motywacjami pierwszoplanowymi zabrakło w niej drugoplanowych?), Cohena z 1972 i 1979, Smitha z 1977, Ploga z 1972 i innych. Trudność polega na nie-przystawalności założeń i wyników podziałów. Niemożliwością wydaje się wręcz proste porównanie.

W literaturze przedmiotu często podkreśla się odmienność turysty i podróżnego (ang. tourist - traveler) (por. Law 1996, Kowalczyk 2001). Na tej samej zasadzie przeciwstawić niejako wypada turystę zasadniczego turyście infrastrukturalnemu czy turyście towarzyszącemu (nawiązując ponownie do schematu myślowego Jansen-Verbeke 1992). Co więcej, dla różnych grup turystów (typów) nie tylko aranżuje się miejsca przeznaczenia, mając na uwadze ich potrzeby, ale także stosuje się rozmaite systemy znaków, akcentując i uwypuklając niektóre jedynie elementy zagospodarowania przestrzeni miejskiej (zob. Eco 1996a, Tourism Signs & Symbols 2001). Definicje zaczerpnięte z kompetentnych źródeł instytucjonalnych (Światowa Organizacja Turystyczna, Organi-