37

I W. Wójcik.    h»rt»yzmu. Waiws>w-ł 2Mi?

ISBN' 97S-M-7S26.I1W-9, >'- byWWter* Kluwer Polaku Sp t .1.0 if07

Spis treści    Notatki

RitzdzudKrymiKohtg&ne i hrumiruiistuam zagadnienia roztsamaoasiia żriidei ftituisKtunu...

Na lic łych zjawisk powstała definicja modus operandi T. Hanauska. Zdaniem lego autora ,.to laki, charakterystyczny i z reguły powtarzalny sposób zachowania się sprawcy, który stanowiąc odbicie jego najczęściej indywidualnych cech, właściwości i możliwości, wyraża się swoiście w czynie przestępnym, następstwach czynu, a szczególnie w śladach, niekiedy także i w zachowaniach poprzedzających czyn lub następujących po nim, lecz w ścisłym z nim związku'*⁵.

/latem modus operandi to sposób działania sprawcy i zacierania śladów popełnionego czynu. Pojęcie to, a właściwie modus furandi (od łac. fur,czyli „złodziej"), po raz pierwszy pojawiło się w podręczniku 1 lansa Grossa. Natomiast w 1913 r. Anglia, a w 1925 Polska miały już profesjonalne rejestry zawierające opisy sposobów działania poszczególnych przestępców*¹. Zachowanie człowieka, niejednokrotnie mające cechy zrutynizowania, w określonej sytuacji zależeć może od wielu różnorodnych czynników, np.: od inteligencji, wykonywanego zawodu, wiedzy i wykształcenia, stanu zdrowia i kondycji fizycznej, wieku i zdobytego doświadczenia, upodobań i osobowości, stanu psychicznego, od kondycji psychofizycznej w danym dniu, od psychopatii, upośledzeń itp., posiadanych środków (narzędzi, gotówki itp.), wpływu innych osób, a nawet od wpływu czynników atmosferycznych.

Podstawowym celem prowadzonych obecnie analiz i badań jest rozpoznanie symptomów uzasadnionego podejrzenia prania pieniędzy i finansowania terroryzmu do tego stopnia, by opracować nie modelowe, lecz szczegółowe czynności w ramach miJuW.s operandi sprawcy przestępstwa finansowania terroryzmu. W związku z tym pierwszym krokiem musi być określenie metodyki działania sprawców.

Prawidłowo przeanalizowany sposób działania przestępcy pozwala ni.in. na typowanie i wykluczanie sprawcy danego przestępstwa oraz bywa przydatny przy budowaniu wersji kryminalistycznych. Jednak raczej nigdy nie identyfikuje jednoznacznie sprawcy. Dane na temat modus opcratidi sprawcy najczęściej uzyskuje się z oględzin, zeznań świadków i podejrzanych. ekspertyz biegłych, eksperymentów proccsowo-kryminalistycznych i zwykłej pracy operacyjno-rozpoznawczej.

Wsposobie działania istotnie odbijają sięcechy, właściwości i możliwości sprawcy-. To poznanie modus operandi ma istotne znaczenie rozpoznawcze, a niejednokrotnie wykrywcze, gdyż pozwala przede wszystkim na⁷¹*:

^w T H;in;iu*-k, Mcifo;    ,*.221

^w R>r. wivw.pl wiki p«l ia .Of^''wlki/Ktinli:    >perandi.

~ T. Hanauśćk, MisJus iifttiwtifi..., s. 226-227.

76

-4- * ■ B |

I W. Wójcik. PrtemufoaforiSe fuu>n ■-/iv..i,vu :?mytvzinu, Warszawa tSfC >Mł\ 9'S-* V7SJń- ISO-'),hy Woltcrc Kluwer Pnlslcn S_r 7 a.o MO7

.^u'zvr-y.';t>:dV' Kesrań kb temat modus operandi spmtxy *':uan.^oama terroryzmu

1)    ogólne określenie rodzaju danego przestępstwa,

2)    uformowanie kryterium tyczenia kilku różnych czynów jako wyniku działania jednego i tego samego sprawcy;

3)    wstępną identyfikację grupową sprawcy,

4)    budowanie wersji do typowania sprawcy, a zwłaszcza opracowanie jego modelowej sylwetki,

5)    ukierunkowanie pierwszych działań wykrywczych.

Policje doceniają znaczenie wykrywcze modus operandi sprawcy, iak-że w Polsce Zintegrowany System Informacji Policyjnej wyposażony jest w kartotekę rejestrującą sposób działania w określonych kategoriach przestępstw. Jednakże długo jeszcze będziemy czekać na modus operandi w przestępstwach finansowych.

Dotychczasowe rozważania kryminalistyków na temat modus openm-di dotyczą przede wszystkim sprawców przestępstw kryminalnych. W dostępnej literaturze brakuje wyczerpujących rozważań na temat sprawców przestępstw gospodarczych, finansowych, bankowych ild., przy czym błędom byłoby przyjęcie tezy, że badania w tym zakresie nie byłyby przydatne do celów rozpoznawczych i wykrywczych. Szczególnie problem ten uwidocznił się w typowaniu i rozpoznawaniu klientów instytucji obowiązanych zlecających transakcje podejrzane, które okazały się symptomami uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa z art. 299 k.k.

Mając na względzie uniwersalne rozważania 'I! I lanauska, także dotyczące ewolucji tego pojęcia, łatwiej dokonać analogii jak dalszej analizy części składowych modus operandi sprawców przestępstw gospodarczych, a w szczególności:

1)    form przygotowania czynu,

2)    bezpośredniej organizacji przez sprawcę przebiegu późniejszego zdarzenia,

3)    czasu zdarzenia w relacji do typowych godzin pracy, działania w instytucji finansowej (przedsiębiorstwie) czy na innym terenie itp.,

4)    sposobów kamuflowania czynu, miejsca zdarzenia,

5)    przedmiotu bezpośredniego działania,

6)    sposobów nawiązania przez sprawcę kontaktu z pracownikami instytucji finansowej przed przestępstwem.

«► +1

ibuk.pl //IIIK