39527 jp1450 15501

Koncerz z początku XV w.

Jeśli chodzi o ekwipunek jeździecki, ważną rolę odgrywały ostrogi. Rycerskie ostrogi tego okresu wyposażone są w gwiaździsty bodziec. Wraz ze zmianą dosiadu - wyprostowane, lekko odchylone na bok nogi, trzeba było wydłużyć bodziec oraz powiększyć gwiazdki. Ostrogi były dość często zdobione, ich cena wzrastała wtedy dość gwałtownie. Husarze używali ostróg o innym kształcie, jak widać na obrazie „Bitwa pod Orszą”.

Rząd koński składał się z uzdy (wędzidło, ogłowie i wodze) oraz z siodła ze strzemionami, podpiersiem, podogoniem i czaprakiem. Ogłowia były zaopatrzone w ozdobne rozdzielacze pasów (widoczne na tryptyku wieluńskim z około 1460 roku), zdobiono je metalowymi plakietkami. Wędzidła tego okresu to okazy o dwuczęściowym międzyzębiu z po-bocznicami (krępulcami) o kształcie : kółek, ,prostokątów z wyraźnie wyodrębnionymi wą-sami czy owalnymi płytkami. Pobocznice mają często podwójne lub potrójne otwory do mocowania wodzy. Wędzidła wykonywano z żelaza, mosiądzu i brązu. W źródłach pisanych występują różnego typu uzdy (frenum), niestety, nie wiemy czym się różniły między sobą. Na początku XVI wieku rymarze poznańscy wykonywali „białe uzdy wojskowe”, istniały jeszcze „małe uzdy rycerskie”, być może dla lżej zbrojnych. Używano również munsztuków, które lepiej umożliwiały panowanie nad silnymi końmi bojowymi.

W tym okresie w użytku były dwa typy siodeł: zachodnie (rycerskie) i wschodnie. Podstawą siodła rycerskiego były dwie drewniane, łukowate ławki ustawione poprzecznie do końskiego grzbietu. Wysoki przedni łęk, obijany blachą żelazną, mosiężną lub miedzianą, chronił podbrzusze rycerza, a tylny wyprofilowany stanowił oparcie, zwłaszcza podczas pchnięcia kopią. Jeździec siedział głęboko, z nogami wspartymi na strzemionach zawieszonych na długich puśliskach. Siodło wschodnie miało ławki ustawione równolegle do grzbietu końskiego, było lżejsze, płytsze i mniejsze. Bojowe siodło kosztowało średnio 20 groszy, ale były i okazy zdobione dużo

Koncerz z XI-7 w.

23