35157 Obraz2

272 A. R. Radcllffe-Brown - Wyspiarze z Andamanów

ca na Andamanie Północnym jest dla niego gwałtowną lekcją samokontroli, jeśli chodzi o wytrzymałość na ból. Po drugie, ceremonie uczą inicjowanego po raz pierwszy spojrzeć poważnie na życie oraz związane z nim powinności i zobowiązania. Poszczególne ceremonie są dla inicjowanych bardzo poważnymi kwestiami. Znowu, dorastający chłopak czy dorastająca dziewczyna są zmuszeni, aby bardzo mocno odczuć wagę podporządkowania się zwyczajom wspólnoty, dq której należą, a zatem zaszczepia się w ich umysłach to, co z pewnością jest jednym z najpotężniejszych sentymentów, regulujących na Andamanach zachowanie. W związku z tym, należy też wspomnieć o szacunku dla starszych, który jest najważniejszym czynnikiem kierującym życiem społecznym wszystkich dzikich wspólnot i który intensywnie wpaja się inicjowanemu w trakcie tych ceremonii. Ponadto uroczystości te budzą, a następnie rozwijają w nastolatku, lęk przed ukrytym niebezpieczeństwem, który - jak zobaczymy później - zajmuje bardzo ważne miejsce w życiu umysłowym Andamanów i pełni istotną funkcję w ich życiu moralnym. I w końcu, cała seria wstrzemięźliwości i ceremonii służy rozwinięciu w umyśle każdego nowego członka społeczeństwa tego właśnie poczucia społecznej wartości pokarmów, którego dotyczy nasze rozumowanie, a które w skrócie może być scharakteryzowane jako będące uświadomieniem sobie, że jedzenie jest własnością społeczności, że nie tylko ta moc, która pozwala zdobyć pożywnie, ale i ta, która umożliwia robienie z niego użytku bez narażania się na niebezpieczeństwo, jest czymś, co jednostka zawdzięcza wspólnocie, a dar ten wymaga od niej, by zaakceptowała wynikające z tego zobowiązania.

Możemy powiedzieć, spoglądając na tę kwestę pod innym kątem, że ceremonie inicjacyjne uczą młodzieńca lub dziewczynę zdawać sobie sprawę z tego, co implikuje bycie członkiem społeczności, poprzez umieszczenie ich w okresie dojrzewania w dość wyjątkowej pozycji, poza jej granicami. Młodzieniec nie jest już dzieckiem i nie może zachowywać się jak dziecko, ale nie jest jeszcze dorosły i nie może postępować jakby nim był. Czuje się odcięty od zwykłego życia grupy, nie biorąc, jak było do tej pory, w nim udziałufjako dziecko nie był świadomy, co to znaczy być członkiem społeczeństwa, ale teraz, dzięki ceremoniom, jego uwaga jest zwrócona na społeczność i jej życie poprzez umiejscowienie poza nią - ^stanie izolacji.) Zaczyna wybiegać myślami w przyszłość, do czasu, kiedy zajmie już odpowiednie miejsce jako dorosły i będzie brał udział we wspólnym życiu obozu. W czasie kolejnych stadiów ceremonii czuje, że jest trochę bliżej, aż w końcu może poczuć się mężczyzną wśród mężczyzn. Tym samym uświadamia sobie to wszystko, co dla niego oznacza bycie członkiem wspólnoty; uczy się istotności i wartości społecznej komunii.

Ponieważ uzyskiwanie i spożywanie pokarmów stanowi większą cześć życia społecznego, umiejscowienie kogoś poza mogłoby łączyć się z zakazaniem mu udziału w jedzeniu, które jest zdobywane i konsumowane przez społeczność. To jednak prowadziłoby do śmierci głodowej. Tak więc, ten sam cel uzyskuje się poprzez narzucenie inicjowanemu okresowego zakazu spożywania kilku spośród najważniejszych i najsmakowitszych pokarmów, po czym w innym czasie, musi powstrzymać się od innych typów jedzenia. Nie jest to jednak jedyny sposób odcięcia inicjowanego od komunii społecznej. Młodzieńcowi lub dziewczynie, którzy są aka-op nie wolno tańczyć ani ozdabiać się czerwonym barwnikiem i białą glinką. To właśnie poprzez taniec wspólnota wyraża swoją jedność w sposób najpełniejszy. Zakaz przyłączenia się do tańca jest zatem wyłączeniem ze wspólnego życia. Jak widzieliśmy, malowanie ciała czerwonym barwnikiem i białą glinką jest sposobem na wyrażenie, że jednostka ma świadomość swojej pozycji jako członka grupy, który cieszy się akceptacją i dobrą wolą ze strony kompanów. A zatem inne zakazy wzmacniają i rozszerzają ograniczenia związane z pewnymi pokarmami w okresie dojrzewania, a rozważania nad nimi służą potwierdzeniu proponowanej interpretacji. Jestem przekonany, że aka-op nie może też stosować na znak żałoby gliny odu, i jeśli tak by było, miałoby to spore znaczenie, które, po omówieniu wagi użycia gliny, wydaje się być oczywiste. Niestety, nie jestem do końca pewny, jeśli o to chodzi, więc muszę pominąć tę kwestię.

Szczegółowa charakterystyka tych rytuałów wymagałaby wiele miejsca. Proponuję zatem uznać ceremonię jedzenia żółwia za reprezentatywną i wyjaśnić różne jej cechy, Zanim ceremonia ta zostanie wykonana, młodzieniec jest przez wiele miesięcy zmuszony powstrzymać się od spożywania żółwia, a tym samym uczy się zdawać sobie sprawę z wartości społecznej jedzenia w ogólności, a tego mięsa w szczególności. Teraz wpaja się mu tę samą naukę w inny sposób. Wcześniejsza część jego edukacji polegała na trwającym długi czas działaniu, które nie wywoływało jednak intensywnych emocji. Musiał cicho siedzieć, podczas gdy inni rozkoszowali się mięsem żółwia, musiał zadowolić się pokarmem mniej smacznym. Zapewne czasami chodził głodny, ponieważ jedynym pożywieniem dostępnym w obozowisku było to, czego nie wolno mu było jeść. Działanie ceremonii, przez którą ma teraz przejść, polega na wytwarzaniu w przeciągu kilku dni bardzo intensywnych emocjonalnie doświadczeń. Widzieliśmy,