40640 tbiu12 PT76

■DLACZEGO

CZOŁG PŁYWA?

my budowę czołgu PT-76, będącego Jednym z najnowocześniejszych rozwiązań konstrukcyjnych, przedstawimy pokrótce historię rozwoju czołgów pływających.

Na wstępie chcemy odpowiedzieć na pytanie, które mógłby postawić Czytelnik, dlaczego czoig pływa? Otóż każdy pojazd, nawet tak ciężki jak czołg, może pływać pod warunkiem, że będzie szczelny, jego ciężar — na zasadzie prawa Ar-chimedesa — będzie mniejszy od ciężaru wypartej przez czołg wody oraz że będzie miał napęd umożliwiający poruszanie się w wodzie (śruby wodne typu okrętowego, gąsienice lub pędnik wodny). Wszystko to oznacza, że czołg pływający nie może być zbyt grubo opancerzony (ciężar pancerza stanowi 30—60% całego ciężaru czołgu) oraz że musi być tak wyważony, aby zachował stateczność. Zwrot-ność w wodzie i możliwość wykonywania skrętów uzyskiwana jest za pomocą sterów, zmiany obrotów śrub lub gąsienic bądź też zmiany kierunku strumienia wody wytwarzającego siłę napędową.

Obecnie niemal każdy czołg można przystosować do pływania. W tym celu należy doczepić do niego specjalne pływaki lub komory zapewniające odpowiednią wyporność. Napęd w wodzie uzyskuje się przez obrót gąsienic lub śrub napędzanych przez silnik czołgu (lub pomocniczy silnik) za pośrednictwem przekładni.

Niemal od chwili powstania czołgu, czyli od ponad pięćdziesięciu lat, konstruktorzy podejmowali próby budowy czołgu, który mógłby swobodnie poruszać się po wodzie i na lądzie. Zanim więc omówi

■ HISTORIA CZOŁGÓW PŁYWAJĄCYC H

Pierwsze próby skonstruowania czołgów pływających podjęto już podczas pierwszej wojny światowej. Na początku 1918 roku, podczas planowania ostatecznej ofensywy przeciw kajzerowskim Niemcom, dowództwo państw sprzymierzonych (Francji, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych) stanęło przed koniecznością forsowania wielkich rzek, przede wszystkim zaś Renu. Wówczas to zaistniała potrzeba przystosowania czołgów do pływania.

Jednak dopiero w październiku 1918 roku, czyli już po zakończeniu wojny, udało się przystosować czołg do pokonania przeszkody wodnej wpław, samodzielnie. Był to angielski wóz Mk IX o ciężarze 27 ton, przeznaczony do przewozu 54 piechurów lub odpowiedniego ładunku zaopatrzenia, który przepłynął Tamizę, utrzymując się na powierzchni wody za pomocą dwóch specjalnych pontonów. Nie był to w ścisłym tego słowa znaczeniu czołg pływający, lecz jedynie przystosowany do pływania. Tego typu rozwiązanie znalazło zresztą zastosowanie w późniejszych konstrukcjach.

Pierwszym czołgiem pływającym był również angielski wóz, średni czołg Me-

Lekki czołg pływający T-37. Clęiar 3,2 T, załoga 2 ludzi, uzbrojenie i km 7,62 mm DT (Dlegttarow Tan-kowy)), pancerz 4—9 mm. zilnik gaznlkowy mocy 40 KM, wymiary — długość 3750 mm, szerokość 2000 mm, wysokość 1020 mm, prześwit 300 mm, osiągi — prędkość maksymalna na lądzie 38 km/h, w wodzie « km/h, zasięg na lądzie do 115 km