42054 Re exposure of DSC03245

_2. Charakterystyka religii greckiej

PO LITE IZM I CECHY GRECKIEJ RKUGłJNOAt'1.    g*W>k» m« chnrahti-r polt

teisłyczny (gr. polythcia - wwłobóst\vt»; termin wpruwnd zony    Flk»ą « Ale.

ksandrii, filozofa tyjącego w I w. ne.. dla praeci wstawienia wleneń Ortkń* judaizmowi). Zgodnie a klasyfikacyjni pwwntowanyiwi w pracach wligiown ców zalicza się ją do tiw. rełigii t radycyjnych lub, by uiyO innego okrrtkiuą wyrosłych historycznie. Wielkie reUpe monoteistyczna* takie jak judniam, chn» ścijaństwo i islam, nazywa się natomiast objawionymi lub „religiami ksu$i*.

Religie tradycyjne kształtowały się w długim procesie przemian, jakim pad legały wierzenia odzzedńcaone po przodkach, które kolejno pokolenia wzhofzc* ły o nowe treści. Panteon bogow greckich afłzmowzł się w początkach MU * p.n.e.. ale w wieraeniech Greków odxvaleac możemy carów no elementy wiwtił ludności z epoki zeelitajdi teł pitrwimki mykenskie i mtnojskie. Takie nlip w przeciwieństwie do objawionych, nie mąją wyraźnego początku, a ich «rytn» cy nie powołają się na ładnego ,zzh»tyciała". Nie znąją rowniet .pism śwątyd* zawierających podstawy doktryny i reguły , zgodnie a którymi wyznawca aaba wiązany jest postępować. Jedyną narwą jest tradycja, bogow należy cack w uk sposób, jak cąyaS to pnodbew. dlatego tet podstawowa rttnka między roi giami objawionymi a uadyeyjaynM leky w ich stosunku do kultu

W starożytnej Grecp okupułatae wypełń izmie właściwych dla danej apobo-nośd i—*⁹?*    j-**    ^ p*-*^"*-* Nam. hwłńam wyrosłym w chru*-

cijańskie: tradycji rahgyrwj. me jest łatwo zrozumieć istotą greckiej pobotooki Przyzwyczailiśmy się bowiem pytać nąjpatrw o ocsucia; o to. czy ktoś wieny, aj nie wierzy, a w włnwiimiu do Greka epoki archaicznej i klasyczni (hdlesia przyniesie w tą kaatii iaaatae zmiany ‘ takie pytania nie miały sensu. Człowiekiem prawdziwie psbsWrym był baariesn ten, kio modlił się i składał ofiuj zgodnie z obyczajami liiranswawrijrutl przez przodków.

Rn OT A obywatelska. Specyficznym rysem greckiej religijności epoki arthai-aną i kbsyczaą fajdją apnhrrny charakter. Wyrażał się on silnym związkiem życia publicznego z praktyk lani rehgguyrm. Kapłaństwo było takim samym urzędem jak wszytka iwa., jwirriicnin zgromadzenia i rady zaczynały się zawsze od złożenia ofiary, a wjatkk istotne dla wspólnoty decyzje podejmowano po zasięgnięcia opinii wyroczni

Bez względu na wiejące MiwifaAania Grecy czcili wszystkich bogów helleńskiego panteonu, ałe każda polis szczególnie honorowała własne bóstwa opiekuńcze, np. w Koryncie była to Hera, w Spanie — Apollo czy Artemida, w Atenach -Atena. Podobnie rzecz aóę wiała z herosami, których kult był powszechny, ile poszczególne miasta czciły przede wszystkim lokalnych herosów-założycieli.

Uroczystości ku cza bóstw oficjalnego panteonu organizowało państwo i odgrywały one ogromną rolę integrującą. Uczestnictwo w nich uważano za obywatelską powinność, a niedopełnienie praktyk kultowych traktowane było jako złamanie prawa i podlegało karze, gdyż narażało wspólnotę na gniew bogów. Nikt nie

mógł dobrym oby wn tolom, jeżeli nie czcił bóstw opiekuńczych swojej ojczy-iny. Wierzyć możne było w to, co się chce, ale publicznie należało dawać wyraz zwąjonui przywiązaniu do wierzeń przodków.

Konsokwnnąją takiego pojmowania obowiązków religijnych był brak rozgraniczeniu mlądłiy tym, co świackin a tym, co religijne; różnica między sacrum u profilniuu była o wiele mniej odczuwalna niż dzieje się to w święcie współczesnym i Wszystko, co dotyczyło życia ludzkiego i żyda polis, miało swój kontekst religijny. Iłytm życia zarówno prywatnego, jak 1 publicznego w greckiej polis wyinucruł kalendarz religijny określający, kiedy, kto, gdzie i w jaki sposób ma spełniać praktyki kultowe.

UOOOW1K. DEMONY, IIKROHI. Bogowie greccy, w przeciwieństwie do Boga czczonego przez wyznawców judaizmu i chrześcijaństwa, nie stworzyli świata, istniał on przed nimi. Sami zostali natomiast stworzeni, czy raczej zrodzeni, z pierwotnych sił, Czasu i Chaosu, a władzę nad światem musieli zdobywać w walce. Tym samym bogowie greccy, chociaż nieśmiertelni, nie byli wieczni, nie byli też ani wszechmocni, ani wszechwiedzący. Znali wprawdzie przyszłość, ale nie wszyscy w równym stopniu - Apollo, opiekun wróżbiarstwa, wiedział zawsze więcej niż pozostali. Podobnie jak ludzie bogowie greccy poddani byli władzy przeznaczenia; nad Zeusem, powszechnie uważanym za najwyższego z bogów, stała jeszcze Mojrn, abstrakcyjna bogini losu, której nie przedstawiano w ludzkiej postaci.

Każde bóstwo miało swoje imię, nąjczęśdej takie samo we wszystkich rejonach greckiego świata, i sobie właściwe atrybuty. W IV w. p.n.e. ustaliła się

Tak zwany Zeus z Otricoli. Marmurowa kopia głowy posągu, przedstawiająca Serapiaa (IV w. p.n.e.)