42609 P1080051 (2)

Nagrobek Bolesława Chrobrego zniszczony w XVIII wieku. Rysunek z Muzeum im. Lubomirskich we Lwowie.

w XIII wieku za panowania Ludwika Świętego w podpaiyskim opactwie Saint Denis uwierzytelniono historyczną tradycję ufundowaniem całej serii nagrobków królewskich. Powstające w la- I tach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIV wieku w kaplicach nowo wznoszonej katedry praskiej nagrobki historycznych władców czeskich, są zapewne późniejsze od nagrobka Bolesława Chrobrego, historyzujące jednak działania Karola IV, między innymi w związku z utworzeniem arcybiskupstwa w Pradze i próbami podporządkowania mu diecezji wrocławskiej, wskazują, że prace i fundacje królewskie w katedrach gnieźnieńskiej i poznańskiej mogą dokonywać się po części z inspiracji, po części z rywalizacji z fundacjami Karola IV w Pradze. 0 wyglądzie nagrobka Bolesława Chrobrego najlepiej informują nas zachowane ryciny, zaś o jakości rzeźb dwa ułamkowe relikty rzeźb z boków tumby wmontowane w sarkofag z XIX wieku ustawiony w tzw. Złotej Kaplicy. Na ich podstawie możemy określić, że był to nagrobek tumbo wy wysoko wyniesiony nad posadzkę kościoła. Boki tumby podzielone były arkadkami z rzeźbionymi w nich postaciami. Na płycie wierzchniej leżąca postać króla z jabłkiem królewskim w prawej ręce. Lewa ręka spoczywała na tarczy przytrzymując także leżący wzdłuż lewego boku miecz. Na rycinach brakuje berła, które król musiał trzymać w lewej ręce, skoro prawa zajęta była trzymaniem jabłka. Król odziany był w zbroję z ostrogami u stóp. Na ramiona narzucony był płaszcz. Głowa uwieńczona koroną spoczywała na poduszce. Nogi wspierały się na leżącym lwie. Zachowane w sarkofagu z XIX wieku rzeźby w zestawieniu z przekazami graficznymi pokazują, że na bokach tumby umieszczone były następujące przedstawienia: Niebieska Koronacja Marii, Zwiastowanie oraz apostołowie i prorocy albo też i królowie starotestamentowi. Wskazuje na to przynajmniej jedna postać z harfą, którą interpretować trzeba jako Dawida. Sześć dostawionych do tumby pionowych cokołów prawdopodobnie stanowi — jak to stara się wykazać Zofia Białłowicz--Krygierowa - pozostałość po baldachimie.

Płytę wierzchnią obiegał napis w języku łacińskim, którego lekcję podajemy według Ryszarda Gansinca, a tłumaczenie na język polski według przekładu Józefa Birkenmajera:

1    Hic iacet in tumba princeps generosa columba

10    Inclite dux tibi laus, strenue Boleslaus:

2    Chabri tu es dictus, sis in euum benedictus.

11    Perfido patre tu es natus, sed credula matre.

3    Fonte sacro lotus, seruus domini puta totus

4    Precidens comam septeno tempore, Romam

5    Tu possedisti velut verus adleta Cristi.

12    Adicisti terras faciens bel las quoque guerras

6    Regni Sclauorum, Gottorum sue Polonorum.

13    Ob famamque bonam tibi contulit Otto coronam

7    Cesar precellens a te ducalia pellens

8    Plurima dona sibi que placuere tibi

9    Hinc detulisti quia diuicias habuisti.

14    Propter luctamen sit tibi laus quoque. Amen.

113