44722 Strona0,151 (skan by buby77)

NARZĄDY ZMYSŁÓW

Narząd powonienia - nos

Narząd powonienia zlokalizowany jest w błonie śluzowej jamy nosowej (cavum nasi). Informuje on nas o stanie pożywienia oraz o zagrożeniach znajdujących się we wdychanym powietrzu. Człowiek, mimo osłabienia zmysłu powonienia, więcej informacji o smaku pożywienia zyskuje powonieniem niż smakiem.

Wewnętrzna część nosa to jama nosowa. Jej górna część spełnia funkcję węchową. Pokrywa ją nabłonek węchowy zbudowany z trzech rodzajów komórek: podstawnych, podporowych i zmysłowych. Komórki zmysłowe są rozszerzone wrzecionowato na wysokości jądra komórkowego. Wysyłają one po jednej wypustce do błony śluzowej i w kierunku opuszki węchowej, a stąd drogą pasma węchowego do kory węchowej znajdującej się w płacie skroniowym. W błonie śluzowej okolicy węchowej znajdują się gruczoły śluzowe, zwane węchowymi, które odpowiadają za utrzymanie właściwej wilgotności, gdyż ma to duże znaczenie przy odbiorze wrażeń węchowych. Bodźcami dla komórek węchowych są substancje lotne chemiczne, rozpuszczalne w wodzie i tłuszczach. Pozostałe części jamy nosowej spełniają funkcję oddechową.

Jamę nosową dzieli na dwie połowy przegroda nosowa - częściowo kostna, częściowo chrzęstna. Z przodu znajdują się nozdrza przednie, które stanowią wejście do jamy nosowej, z tyłu zaś jama nosowa łączy się z gardłem przez nozdrza tylne. W budowie wewnętrznej nosa wyróżniamy:

♦    małżowinę nosową górną;

♦    małżowinę nosową środkową;

♦    przewód nosowy środkowy;

♦    małżowinę nosową dolną;

♦    przewód nosowy dolny;

NARZĄDY ZMYSŁÓW

♦    nozdrza tylne.

Nos zewnętrzny zbudowany jest w górnym odcinku z kości, a w dolnym z chrząstek i tkanki włóknistej. Górną część stanowią tzw. kości nosowe. Grzbiet nosa prawie w całości tworzą dwie kości nosowe. Łączą się one z kością czołową, umiejscowioną pomiędzy oczodołami. Ze względu na swoją kruchość podatne są na złamanie. Dolna połowa nosa zewnętrznego utworzona jest z chrzęstnych płytek, położonych po obu stronach. Łączą się one ze sobą i z chrząstkami znajdującymi się po drugiej stronie nosa. Dodatkowo w budowie nosa wyróżniamy chrząstkę boczną oraz chrząstkę skrzydłową mniejszą i większą, która decyduje o kształcie nozdrzy.

Rys. 86. Jama nosowa

1. zatoka czołowa; 2. opuszka węchowa; 3. zatoka klinowa; 4. górna małżowina nosowa; 5. środkowa małżowina nosowa; 6. dolna małżowina nosowa; 7. podniebienie twarde; 8. podniebienie miękkie

NARZĄDY ZMYSŁÓW

- - •