46297 Strona2,143 (skan by buby77)

NARZĄDY ZMYSŁÓW

NARZĄDY ZMYSŁÓW

NARZĄDY ZMYSŁÓW

NARZĄDY ZMYSŁÓW

Narządy zmysłów (organa sensuwri) mają za zadanie informowanie organizmu, co dzieje się w jego dalszym lub bliższym otoczeniu, na powierzchni ciała i w jego wnętrzu.

Narząd wzroku - oko

W jego skład wchodzi:

♦    gałka oczna wraz z nerwem wzrokowym;

♦    aparat ruchowy gałki ocznej;

♦    aparat ochronny.

Oko (bulbus oculi)- jest bardzo złożonym i delikatnym narządem, wymagającym skutecznej ochrony. Ze względów bezpieczeństwa jest głęboko osadzone w oczodole, który wyściela dodatkowo miękka warstwa tłuszczowa. Brw i, umieszczone na wystających lukach brwiowych, zatrzymują spływający pot i chronią przed urazami mechanicznymi. Na brzegach powiek osadzone są rzęsy, ochraniające gałkę oczną przed zanieczyszczeniami. Powieki stanowią pewnego rodzaju „zasłony”, szybko reagują na zmianę natężenia światła, hałas, gwałtowne ruchy, a dodatkowo rozprowadzają na powierzchni oka płyn łzowy, który jest wydzieliną gruczołów łzowych. Składa się on z wody, niewielkiej ilości chlorku sodu, białka oraz innych substancji. Jego rola polega zaś na odżywianiu zewnętrznych elementów gałki ocznej oraz ich ochronie przed wysychaniem i drobnymi pyłkami.

Gałka oczna zbudowana jest z trzech błon, ściśle do siebie przylegających w części tylnej, a w przedniej częściowo rozdzielonych.

Najbardziej na zewnątrz znajduje się błona włóknista. Wyróżnia się w niej część tylną, większą twardówkę, i przednią, mniejszą - rogówkę.

Twardówka (selera) - stanowi warstwę ochronną gałki ocznej; ma białawą barwę. W jej ścianie znajduje się otwór dla przejścia nerwu wzrokowego i kilka mniejszych otworów, przez które przechodzą naczynia i nerwy.

Rogówka (cornea) - jest przeźroczystą, gładką, lśniącą częścią błony włóknistej, łączącą się z twardówką. Przeźroczystość swą rogówka zawdzięcza temu, że nie ma w niej naczyń krwionośnych, a włókna nerwowe nie posiadają osłonek. Od zewnątrz rogówkę pokrywa nabłonek płaski - bogato unerwiony, bardzo wrażliwy na urazy, podrażnienia chemiczne i wysychanie, dlatego musi pozostawać w środowisku wodnym, co zapewnia ciecz łzawa. Od tyłu rogówka jest okrągła, natomiast od przodu ma kształt elipsy.

Następną błoną jest błona naczyniowa (tunica vascuIosa bulki), w której wyróżnia się trzy części: naczyniówkę (choroidea), ciało rzęskowe (corpus ciliare) i tęczówkę (iris).

laczyniówka - to tylna część błony naczyniowej, która od zewnątrz pokrywa siatkówkę. Jest ona utworzona z bardzo gęstej sieci naczyń włosowatych.

białko rzęskowe - stanowi środkową część błony naczyniowej, ma kształt pierścienia leżącego między tęczówką a rąbkiem zębatym siatkówki.

tęczówka - jest najbardziej wysuniętą ku przodowi częścią błony naczyniowej, dobrze widoczną przez rogówkę. W środku niej znajduje się okrągły otwór o zmiennej wielkości, który nazywamy źrenicą. Zabarwienie tęczówki jest bardzo różne - od prawie czarnego, poprzez brązowe, zielone, żółte, do jasnoniebieskiego, a nawet fiołkowego. Barwa tęczówki zależy od ilości barwnika i budowy powierzchni przedniej tęczówki.

Błona wewnętrzna gałki to siatkówka (retina). Jest ona błoną światłoczułą, ale jedynie w części tylnej gałki - wzrokowej. Ta część siatkówki jest cienką (0,2-0,4 mm), przezroczystą błoną o różowej barwie, która zależy od zawartej w komórkach rodopsyny.

Pomiędzy błoną naczyniową a siatkówką znajduje się cienka warstwa barwnikowa, która pochłania światło i nadaje źrenicom czarne zabarwienie.

Budowa siatkówki jest bardzo złożona, występuje w niej 10 warstw, w których znajdują się komórki wrażliwe na światło i barwy. Najbardziej czułą część siatkówki stanowi plamka żółta. Całkowicie nieczułe na światło pozostaje miejsce, gdzie nie występują komórki światłoczułe; miejsce-to nosi nazwę tarczy nerwu wzrokowego.

Wrażliwe na barwy komórki siatkówki to czopki, natomiast komórki wrażliwe na stopień natężenia światła, dające czarno-białe obrazy oglądanych przedmiotów, to pręciki.

Wnętrze gałki ocznej wypełniają ciecz wodnista oraz ciało szkliste, ponadto znajduje się tam również soczewka.

143