Strona4,155 (skan by buby77)

NARZĄDY ZMYSŁÓW

Narząd dotyku - skóra

Skóra (cutis) ma dla naszego organizmu ogromne znaczenie: odpowiada za ochronę przed każdym rodzajem czynników zewnętrznych oraz regulację cieplną, a także stanowi organ wydzielniczy. Ponadto odgrywa znaczącą rolę w procesach resorpcyjnych. Skóra jest również naszym detektorem czucia ciepła, zimna, dotyku i bólu.

Takie rozliczne zdolności skóry możliwe są dzięki jej budowie.

Jest ona zbudowana z:

♦    naskórka;

♦    skóry właściwej;

♦    tkanki podskórnej;

♦    wielu przydatków, do których zaliczamy: o gruczoły łojowe;

o gruczoły potowe; o mieszki włosowe.

Oczywiście, jak każdy narząd, skóra posiada sieć naczyń tętniczych, żylnych, limfatycznych oraz sieć włókien nerwowych.

Naskórek (epidermis) zbudowany jest z keratocytów i składa się z kilku

warstw:

►    warstwa podstawna naskórka, zwana również rozrodczą, składa się z komórek podłużnych, prekursorów keratyny - ostatecznego produktu metabolizmu naskórka. Komórki podstawne łączą się ze sobą i z warstwą kolejną, czyli kolczystą, za pomocą specjalnych wypustek błony komórkowej zwanych desmosomami. Z błoną podstawna komórki kolczyste łączą się za pomocą półdesmosomów. Niektóre choroby skóry mają związek z nieprawidłowościami takich połączeń;

►    warstwę kolczystą budują komórki wieloboczne, ułożone w kilku rzędach. Powyżej warstwy kolczystej znajduje się miejsce terminalnej kera-tynizacji, więc dla odróżnienia warstwę podstawną i kolczystą zwykło się nazywać warstwą Malpighiego;

►    warstwa ziarnista składa się z kilku szeregów komórek wrzecionowatych. Biorą one udział w wytwarzaniu białka keratynowego;

►    strefa pośrednia to wąskie pasmo znajdujące się ponad warstwą ziarnistą, widoczne tylko w specjalnych barwieniach;

►    warstwa rogowa to najbardziej zewnętrzna warstwa, składająca się z ke-ratynocytów. Warstwa tych komórek okryta jest (jak płaszczem) fosfoli-

pidami, które wraz z keratyną regulują procesy wchłaniania i przenikania do skóry substancji rozpuszczalnych w wodzie i tłuszczach.

Istotnym czynnikiem regulującym procesy skórne jest zjawisko apoptozy, czyli zaprogramowanej śmierci komórek.

Skóra właściwa (corium dennis) zbudowana jest z włókien tkanki łącznej, zawiera nerwy, naczynia i przydatki skóry.

Histopatolodzy dzielą skórę na dwie warstwy:

♦    brodawkową;

♦    siateczkową.

Tkanka łączna składa się z trzech rodzajów włókien: o kolagenowych; o sprężystych; o reti ku li nowych.

Sieć nerwowa skóry jest bardzo bogata: przeplatają się tu włókna nerwów mózgowo-rdzeniowych oraz włókna pochodzące z układu nerwowego autonomicznego. Najobficiej sieć ta występuje na granicy naskórka i skóry właściwej.

Gruczoły {glandulae) dzielimy na:

♦    łojowe;

♦    potowe;

♦    sutkowe;

♦    apokrynowe.

Każde mają do spełnienia specyficzną rolę.

Skóra człowieka w dużej części jest skórą owłosioną.

Mieszek włosowy {pili) składa się z części nabłonkowej i łącznotkanko-wej. Z części nabłonkowej - macierzy - powstaje łodyga włosa. Część łącz-notkankowa to brodawka włosa zaopatrzona w naczynia krwionośne i nerwy. Tuż powyżej brodawki znajdują się melanocyty i to od ich pracy zależy kolor włosów. Wyróżniamy włosy mieszkowe, brwi i rzęsy, włosy okolic płciowych oraz skóry owłosionej głowy.

Do produktów skóry należą również paznokcie (unguis).

W ich skład wchodzą:

♦    macierz;

♦    zrogowaciała płytka paznokcia;

♦    łożysko łącznotkankowe;

♦    hyponychium (obrąbek naskórkowy).

NARZĄDY ZMYSŁÓW

155