45416 Obraz2
2 (2)

ROZDZIAŁ II

CZŁOWIEK I INNE ZWIERZĘTA

Zwierzęta kręgowe. — Następstwo i pochodzenie gatunków. ^ Małpy i człowiek; porównanie budowy. — Ręce i nogi. — Włosy. — Rysy twarzy. — Mózg. — Umysł w zwierzętach niższych i człowieku.

Należyte zrozumienie budowy ciała ludzkiego i porównanie naszych własnych członków i organów ze zwierzęcemu potrzebuje dokładnej znajomości anatomji i fizjologii. Nie będziemy usiłowali kreślić tu treści tych nauk, gdyż do tego celu usłużą podręczniki, jak Fizjologja elementarna Huxleya i Anatomja elementarna Mivarta. Użytecznym jednak będzie podanie krótkiego zarysu wskazówek o stanowisku ludzkim w świecie zwierzęcym — co można uczynić bez wymagania wiadomości specjalnych od czytelnika.

Że ciała innych zwierząt mniej lub więcej odpowiadają budową naszym własnym, jest to jedna z tych lekcji, których zaczynamy się uczyć w dzieciństwie. Chłopcy, bawiący się w konie — jeden na czworakach, a drugi wierzchem na jego grzbiecie — mają już niejakie pojęcie, jak koń wymyślony odpowiada rzeczywistemu co do głowy, oczu, nosa, gęby, zębów, grzbietu i nóg. Gdybyśmy zagadnęli chłopca wiejskiego, siedzącego na przełazie płotu i przypatrującego się przejeżdżającym myśliwym, wiedziałby dosyć dobrze, że myśliwy, jego koń, psy gończe i zając, na którego polują — są to wszystko stworzenia, zbudowane na tego samego rodzaju kostnym rusztowaniu, czyli szkielecie, że ich życie utrzymuje się za pomocą organów jednakowych — płuc do oddychania, żołądka do trawienia pokarmów, przyjmowanych przez usta i gardło, serca do rozprowadzania krwi po naczyniach, podczas gdy oczy, uszy i nozdrza odbierają z nich wszystkich w sposób podobny wrażenia wzroku, słuchu i węchu, bardzo prawdopodobnie wieśniak przyjął to wszystko jako objawy porządku rzeczy, nie zastanawiając się nad tym nigdy, a nawet ludzie bardziej wykształceni zdolni są czynić tak samo. Gdyby to