page0234

ROZDZIAŁ XII.

Dusza zwierzęca a ludzka.

Onde si muovono a diversi porti Per lo gran mar dell’ essere; e ciascuna Con istinto a lei dato che la porti.

Dante, „Paradiso“, canto I.

We wstępie tej drugiej części pracy zrobiliśmy wzmiankę, ze nie dość nam wykazać pojedynczość i niemateryalność duszy ludzkiej, lecz że nadto potrzeba nam udowodnić jej duchowość, bo i dusza zwierząt i roślin jest pojedynczą, ale nie jest duchową. Dla udowodnienia pierwszego zdania, przechodziliśmy kolejno pojęcia, sądy, syllogizm, samowiedzę, pamięć i wolną wolę, a widząc duchowość tych aktów, zawnioskowa-liśmy, że podmiot tych władz musi być duchem, gdyż operatio seąuitur esse et ei proportionatur, jak mówią scholastycy. Pozostaje nam jeszcze udowodnić drugą rzecz, mianowicie, że ze wszystkich tworów widzialnych i na ziemi żyjących, tylko ludzkiej duszy należy przypisać nieśmiertelność.

Ale zdaje się, że za wiele żądamy, skoro przeciwko nam powstają tacy uczeni przyrodnicy, jak Darwin, Yogt, Buchner, Lubbock, Strauss, Burmeister, sekunduje im nieostrożnie Qua-trefages, że już pominę całą plejadę minorum cjentium, więcej

http://rcin.org.pl