45671 skanuj0026 (94)

Odlewanie w formach wirujących (odlewanie odśrodkowe) polega na wykorzystaniu siły odśrodkowej do dynamicznego wypełniania formy ciekłym metalem w tym również kształtowania odlewu. Wyróżniamy:

1.    Odlewanie odśrodkowe właściwe, przy którym oś symetrii odlewu pokrywa się z osią wirowania formy. Zewnętrzny kształt odlewu odtwarzany jest poprzez wewnętrzną ściankę wirującej formy (kokili), wewnętrzna powierzchnia odlewu jest swobodnie ukształtowana w czasie wirowania ciekłego metalu; Odlewy mają kształt brył obrotowych. W zależności od usytuowania osi rozróżnia się:

1.    odlewanie odśrodkowe poziome - stosuje się zazwyczaj do odlewania rur bądź tulei o długości większej od średnicy;

2.    Odlewanie odśrodkowe pionowe - stosuje się najczęściej do odlewania krótkich tulei i pierścieni.

2.    Odlewanie pólodśrodkowe, przy którym oś odlewu także pokrywa się z osią wirowania formy, ale powierzchnię wewnętrzną odlewu odwzorowuje umocowany w formie rdzeń - odlewy mają również kształt brył obrotowych.

3.    Odlewanie pod ciśnieniem odśrodkowym, w którym tylko oś wlewu głównego doprowadzającego ciekły metal do formy pokrywa się z osią wirowania formy. Ciśnienie, wywierane na ciekły metal przez siłę odśrodkową, powoduje wypełnienie wnęk form rozłożonych promieniowo wokół osi wlewu głównego.

	Politechnika Wroc
	HflHBHBHHI
■	Do podstawowych parametrów tej metody należą: •    temperatura ciekłego metalu •    temperatura formy, •    warunki chłodzenia lub izolacji cieplnej formy, •    prędkość wirowania formy, •    usytuowanie osi wirowania. Parametry te są wzajemnie od siebie uzależnione i wymagają odpowiedniego korygowania, często łącznie z korektą składu chemicznego stopu -szczególnie dla odlewów z żeliwa szarego.

[obr/min]

W praktyce optymalną prędkość wirowania formy określa się korzystając z różnych wzorów empirycznych lub wzorów wyprowadzonych przy założeniu tzw. stanu hydrostatycznego - wirowania ciekłego metalu z formą:

n, = 300 (k/rw)¹/₂

gdzie: k - współczynnik ciążenia k = yjy = 340/y (wskazuje, ile razy wzrasta umowna gęstość stopu na swobodnej powierzchni odlewu w wyniku działania siły odśrodkowej); r_w - promień wewnętrzny powierzchni odlewu [cm]; y_u -umowna gęstość stopu na powierzchni swobodnej [g/cm³]; y_u = 340 [g/cm³] (wg Konstantinowa).

Przyjmuje się:

•    dla stopów miedzi k > 35,

•    dla stopów aluminium k > 90,

•    dla form z wkładkami z masy rdzeniowej, ze względu na wytrzymałość wkładki, ogranicza się k < 75, a wyjątkowo k < 100,

•    przy odlewaniu do form metalowych górna granica współczynnika k ogra

niczona jest tylko ewentualnym wystąpieniem segregacji.