47115 Pozytywizm leksykon literatury polskiej5

stopnia magistra, część kończyła po paru latach naukę w Lipsku i zdobywała tam stopnie doktorskie (Chmielowski, Ochorowlcz, Świętochowski). Zlikwidowana Szkoła Główna zaczęła ze względów patriotycznych - obrastać w legendę, zwłaszcza że jej absolwenci zdobywali coraz większe uznanie i stanowili trzon inteligencji polskiej. Stworzyła środowisko, które sprzyjało rozwojowi wielu indywidualności, umożliwiła, mimo postaw konserwatywnych, poznanie współczesnych prądów umysłowych, w tym pozytywizmu. Obchody jubileuszowe na czterdziestolecie (1902) i pięćdziesięciolecie (1912) Szkoły, z udziałem niektórych profesorów i znakomitych absolwentów (pisarzy, lekarzy, prawników, nauczycieli), należały do najważniejszych wydarzeń kulturalnych w kraju.

Świętochowski Aleksander _

(1849, Stoczek na Podlasiu - 1938, Golotczy-zna w pow. ciechanowskim). Dziennikarz, publicysta, dramatopisarz, nowelista, krytyk literacki, duchowy przywódca pozytywistów zwany „papieżem warszawskiego postępu”. Od 1870 r., po przerwaniu studiów filologicznych w > Szkole Głównej Warszawskiej, naukę kontynuował w Lipsku, kończąc ją doktoratem. Debiutował w 1867 r. na lamach > „Tygodnika Ilustrowanego", od 1871 r. współpracował z > „Przeglądem Tygodniowym", gdzie opublikował słynny manifest My i wy.

W 1876 r. napisał znany esej Dumania pesymisty, zawierający rozważania nad uwarunkowaniami społecznymi i biologicznymi, w jakich kształtuje się ludzka świadomość. W eseju tym pogardliwie uznał człowieka za wytwór środowiska i reli-> gii. W 1878 r. opublikował na tamach „Nowin" głośny artykuł Socjalizm i jego błędy. Prowadził tam też sjalą rubrykę Listy z Paragwaju (1879). Krytykował obskurantyzm, apelował o upowszechnienie oświaty, etykę pracy i akceptację współczesnych tendencji w literaturze. Twierdził, że w przyszłości nauka stanie się popularniejsza niż religia. W I. 1878-1881 był redaktorem „Nowin", w 1881 r. założył dziennik „Prawda", w którym drukował słynne artykuły z cyklu Liberum veto. Należał do'tajnego Towarzystwa Literackiego, był działaczem Związku Postępowo-Demokratycznego, w 1906 r. powołał do życia Towarzystwo Kultury Polskiej, redagując miesięcznik „Kultura Polska" (1906-1913), a później „Humanista Polski" (1913-1915). Założył szkolę rolniczą, patronował spółdzielczości wiejskiej, był jednym z pomysłodawców Kasy im. Mianowskiego.

Twórczość literacka Świętochowskiego odważnie poruszała problemy równości i sprawiedliwości społecznej. W cyklu opowiadań O życie (1879), w skład którego wchodziły utwory Karl Krug, Chawa Rubin, Damian Capen-