41424 na dz z pol049

Ryc. 15. Fibule palczaste z okresu wędrówek ludów na obecnych ziemiach polskich. Za K. Godlowskim i J. K. Kozłowskim

Ryc. 16. Przykład naczyń typu praskiego. Za Z. Kurnatowską

Z obecnego obszaru Polski południowej i środkowej znamy - jak do tej pory - niewielką tylko ilość zabytków archeologicznych nawiązujących do europejskiej kultury wędrówek ludów. Wymienić tu jedynie możemy 3 groby szkieletowe z okolic Kalisza datowane na drugą połowę V wieku, nawiązujące do obszarów naddunajskich oraz dorzecza środkowej Łaby, a także parę skarbów z okolic Kalisza i Płocka oraz kilka tzw. znalezisk luźnych - głównie fibul. Te ostatnie znaleziono w dwóch wypadkach na o-sadach w towarzystwie słowiańskiej ceramiki wczesnośredniowiecznej. Nieliczne są natomiast znaleziska monet datowanych na drugą połowę V wieku. Charakterystyczne jest tu występowanie tych znalezisk w środkowej strefie dorzecza Odry i Wisły, niż w południowej. Koresponduje to z sytuacją, jaką obserwujemy na terenach położonych dalej na północ, gdzie znaleziska zabytków charakterystycznych dla okresu wędrówek ludów są liczniejsze. Odnosi się to zwłaszcza do Pomorza Nadwiślańskiego, gdzie występuje szereg zabytków datowanych na połowę V wieku. Z Pomorza Zachodniego natomiast znamy groby szkieletowe datowane na VI wiek, w których wyposażeniu znajdowały się zabytki np. tzw. brakteaty skandynawskie z napisami runicznymi, nawiązujące stylistycznie do znanych z terenów Skandynawii i częściowo z obszarów na zachód od Odry. Z obszarów Pomorza mamy także dosyć liczne znaleziska złotych solidów z drugiej połowy V i pierwszej połowy VI wieku. Podobne skarby złote występowały w tym czasie w całej strefie nadbałtyckiej, zwłaszcza zaś na wyspach Born-holm. Gotlandia i Oland. Nieco inaczej sytuacja przedstawia się w północno-wschodniej strefie dorzecza Odry i Wisły. I tak na terenie Pojezierza Mazurskiego w VI -VII wieku pojawiły się charakterystyczne płaskie cmentarzyska ciałopalne z bogatym wyposażeniem, w tym także w znaczną ilość fibul wykonanych w stylu typowym dla klasycznej, ogólnoeuropejskiej kultury okresu wędrówek ludów. Na terenie dzisiejszej Suwalszczyzny natomiast występowały kurhany z dużą ilością popielnicowych, ubogo wyposażonych pochówków w nasypie.

Reasumując stwierdzić możemy, iż większość obszarów dzisiejszych ziem polskich w okresie wędrówek ludów przeżywała głęboki kryzys kulturowy, osadniczy, a także i gospodarczy. Cechą charakterystyczną było np. zanikanie wysoko rozwiniętej technicznie produkcji ceramiki wykonanej na kole garncarskim oraz upadek prężnego poprzednio świętokrzyskiego ośrodka produkcji żelaza. W dorzeczu Odry i Wisły, poza obszarami północno-wschodnimi, brakuje większej ilości zabytków o cechach stylistycznych uznawanych w literaturze archeologicznej za charakterystyczne dla okresu wędrówek ludów. Przytoczone wyżej fakty dały niektórym archeolo-