47628 skanuj0009

konsekwencjami własnych czynów (...). Poza ogólnym, słabym" rozwojem orientacji w rzeczywistości, psychopata ma zabu-_v rzqną zdolność odróżniania własnych przeżyć od faktów rzeczy*-! wistych. Wykazuje skłonność do tzw. życzeniowej interpretacji! świata (do «myślenia życzeniowego»). Wówczas, gdy rzeczywi-i| stość jest przykra, psychopata skłonny jest przyjmować jako re|| alną inną, bardziej przyjemną wersję zdarzeń. Zaburzenie to; jest szczególnie silne wtedy, gdy w grę wchodzi obraz własnej! osoby. Psychopata w obronie przed poczuciem słabości i'małej wartości stwarza sobie iluzję wszechmocy. Przecenia własne możliwości i nie docenia niebezpieczeństw, które mogą go spotkać (...). Antyspołeczne i impulsywne zachowania psychopaty nie tylko służą redukcji napięcia i zaspokojeniu popędów. Stanowią one także system mechanizmów obronnych, pod którymi kryją się problemy emocjonalne”. Jako przyczynę rozwoju psy-choaptii autorzy ci, zgodnie z teorią psychoanalizy, upatrują zaburzenia więzi uczuciowych w rodzinie.

Kozarska-Dworska (1977) na podstawie własnych badań jako cechy psychopatii wymienia: niedobór wyższej uczuciowości, małą elastyczność nastrojów, dominację uczuciowości popędowej, brak integracji ze środowiskiem, niedostateczne przystosowanie do podstawowych reguł życia społecznego. Kępiński (1977) jako przyczyny rozwoju osobowości nieprawidłowej o typie sadystyczno-masochistycznym upatruje: pozostałości sado--masochistyczne wieku dziecięcego, despotyzmu z dzieciństwa, niedojrzałość emocjonalną.

Vaillant i Perry (1978) stwierdzają, że osobowość antyspołe^ czna występuje w od 0,05 do 15% populacji, w USA osobowość; taką ma 3% mężczyzn i 1% kobiet, a wśród więźniów — 75%| tej populacji. Do podstawowych symptomów tej osobowości w wieku do 18 roku życia zaliczają: sprawianie trudności wychowawczych, impulsywność w szkole, konflikty z prawem, wczesne doświadczenia seksualne, alkoholizm, wandalizm, wagaro-wanie. Po 18 roku życia pojawiają się następujące znaczące symptomy: zaniedbywanie pracy zawodowej, odrzucanie norm społecznych, rozwody i separacja, ujawnianie agresji fizycznej.

Osoby wykazujące zaburzenia zachowania w procentach

Strefy zachowań życiowych

Autorzy ci przedstawiają interesujące dane dotyczące odsetka osób o nieprawidłowej osobowości wykazujących zaburzenia w określonych strefach zachowań życiowych:

85

81

79

75

72

przebieg pracy historia małżeństwa problemy finansowe areszty alkoholizm

problemy z nauką	71
impulsywność	67
problemy w sferze seksualnej	64

WIX, obecnie obowiązującej, Międzynarodowej Klasyfikacji Zaburzeń Psychicznych (1981) wyodrębniono dział: Zaburzenia nerwicowe, osobowości i inne niepsychotyczne zaburzenia psychiczne. Wyróżniono w nim następujące typy osobowości nieprawidłowej :

—    osobowość paranoiczna,

—    afektywne zaburzenia osobowości,

—    osobowość schizoidalna, v — osobowość eksplozywna,

—    osobowość anankastyczna,

—    osobowość histeryczna,

—    osobowość asteniczna,

■— osobowość nieprawidłowa z wyraźnymi cechami antyso-cjalnymi,

—    inne zaburzenia osobowości (np. niedojrzała).

Osobowość z wyraźnymi cechami antysocjalnymi można traktować jako odpowiednik psychopatii w dawnym tego słowa zanczeniu. Jaroszyński (1981) jako typowe dla tej osobowości podaje następujące cechy:

—    brak trwałych związków uczuciowych,

—    niezdolność do przewidywania skutków własnego działania, >— niezdolność wyprowadzenia praktycznych wniosków z dotychczasowych doświadczeń,

—    brak istotnych zainteresowań,

—    zmienność i nietrwałość dążeń, brak konsekwencji,

—    wyraźna aktywność dla osiągnięcia celu doraźnego, zanikająca wobec minimalnych niepowodzeń,

—    brak wglądu, zdolności oceny samego siebie, zrozumienia zależności niepowodzeń od własnych cech.

Skutkami tych cech według Jaroszyńskiego najczęściej są: brak wykształcenia mimo dobrej inteligencji, brak zawodu, brak stałych związków z ludźmi, brak stałych związków rodzinnych, nieuporządkowane życie seksualne, uleganie nałogom, częste konflikty z porządkiem prawnym.

75