47994 Zdjęcie1515

FILOZOFIA MODY*

Cała historia społeczeństwa odbija się w uderzających konfliktach, kompromisach, powoli zdobywanych i szybko traconych, pomiędzy socjalizacyjną adaptacją do społeczeństwa i Jednostkowym odbieganiem od jego roszczeń. Mamy tu, rzec by można, prowincjonalne formy tych wielkich antagonistycznych sił, które reprezentują podstawy naszego jednostkowego losu, i w których zarówno nasze życie wewnętrzne, jak i zewnętrzne, zarówno nasza intelektu¹ alna, jak i duchowa istota znajdują bieguny, między którymi mogą oscylować. Bez względu na to, czy siły te wyrazimy filozoficznie przeciwstawieniem koamoteizzau i doktryny oddzielnego istnienia i zróżnicowania każdego fragmentu wszechświata, czy też znajdą one oparcie w praktycznym konflikcie, reprezentowane przez focjahzm z jednej, a indywidualizm z drogiej strony, zawsze będziemy mieli do czynienia z tą —mą podstawową formą dualizmu, która przejawia się biologicznie w przeciwstawieniu między dziedzicznością a mutacją. Ta pierwsza reprezentuje ideę generalizacji, jednolitości, nieruchomego podobieństwa form i treści życia, druga — ruch, różnicowanie się oddzielnych czynników, wytwarzanie nieustannej zmienności życia jednostkowego. i Podstawowe formy życia w historii naszego gatunku nieodmiennie wykazują skuteczność tych dwóch przeciwstawnych zasad. Każda w swoim za-

kresie próbuje połączyć zainteresowanie trwaniem. Jednością i podobieństwem z upodobaniem do zmiany, specjalizacji i osobliwości. Staje się samo przez .się zrozumiałe, te nie Istnieje taka Instytucja, prawo, dziedziną życia, które byłyby w stanie Jednakowo zadowolić wszystkie roszczenia obu sprzecznych zasad. Jedyna dostępna ludzkości świadomość takiego stanu rzeczy znajduje wyraz w stale zmieniającym tlą przybliżeniu, w stale ponawianych wysiłkach i ożywianych nadziejach. To właśnie stwarza całe bogactwo naszego rozwoju, cały bodziec postępu, możliwość pojmowania olbrzymiej części - wszystkich nieskończonych kombinacji czynników ludzkiego charakteru, części tak olbrzymiej, że sama zbliża się do nieskończoności.

W ramach społecznych wcieleń tych przeciwieństw jedna strona jest zazwyczaj reprezentowana przez psychologiczną tendencję do naśladownictwa. Urok naśladownictwa leży przede wszystkim w fakcie, że umożliwia ono dogodną próbą sił, która jednak, nie wymaga znaczniejszych, osobistych i twórczych zastosowań, lecz rozgrywana jest gładko i lekko, ponieważ treścią jej jest ustalona ilość. Możemy naśladownictwo zdefiniować jako dziecię myśli i bezmyślności. Oferuje ono brzemienną możliwość stałego rozszerzania największych zdobyczy ludzkiego ducha, bez pomocy sił, które zrazu stanowiły warunek ich narodzin. Co więcej, naśladownictwo daje jednostce zadowolenie, które płynie z faktu, iż nie jest ona samotna w swoich poczynaniach. Kiedy naśladujemy, przenosimy nie tylko roszczenia do twórczej działalności, ale i odpowiedzialność za działanie z siebie na kogoś innego. Tak oto jednostka uwalnia się od kłopotu poszukiwania i jawi się jako wytwór grupy. Jako naczynie treści społecznych [...]

Widzimy więc, że naśladownictwo we wszystkich przypadkach, w których jest czynnikiem twórczym, reprezentuje sobą jedną z podstawowych tendencji naszego charakteru, a mianowicie tę, Uctóra się zadowala podobieństwem. Jednolitością, przystosowaniem jednostkowego do ogólnego i kładzie nacisk na

181

1

Phllotophie der Modę, Berlin 1905, Pan-Verlag.