48131 strony32 33

1

•    bariery społeczne,

•    bariery polityczno-administracyjne.

Bariery naturalne (przyrodnicze) wynikają z zasobów środowiska geograficznego. Bariery naturalne powstają na skutek braku lub niewystarczającej ilości odpowiednich zasobów, ich zlej jakości oraz niedostępności. Należą do nich: baza surowcowa, wody, zasoby biotyczne, przestrzeń geograficzna wraz z kompleksem glebowo-fizjograficznym. Ograniczenia mają charakter relatywny - ich siła zmienia się wraz z postępem technologicznym, wzrostem możliwości substytucji zasobów itp. [Maik, Parysek 1978].

Bariery naturalne mogą być pierwotne i wtórne. Ograniczenia pierwotne wynikają z naturalnych właściwości środowiska geograficznego, natomiast wtórne powstają w wyniku nieracjonalnego gospodarowania i użytkowania zasobów oraz niezrównoważonego rozwoju gospodarczego. Ograniczenia wtórne przejawiają się w zmniejszonej możliwości eksploatacji zasobów ze względu na konieczność ochrony środowiska geograficznego.

Bariery demograficzne należy rozpatiywać z punktu widzenia zasobów siły roboczej. Ograniczenia te mogą przejawiać się w postaci ilościowej jako brak lub niewystarczająca ilość siły roboczej oraz w postaci jakościowej w związku z niskim poziomem lub niewłaściwą strukturą kwalifikacji pracowników [Maik, Parysek 1978].

Bariery infrastrukturalne to brak lub najczęściej niedorozwój infrastruktury technicznej (transportu, energetyki, łączności, gospodarki komunalnej) oraz infrastruktury społecznej (przede wszystkim brak mieszkań, usług niematerialnych).

Bariery społeczne związane są z sytuacją społeczną na danym terenie, tzn. nastawieniem pracowników i związków zawodowych do przemian społeczno gospodarczych, aktywnością społeczności lokalnej, poziomem kulimy.

mentalnością mieszkańców. Ponieważ elementy natury społeczno-psycho-logicznej kształtują się w długotrwałym procesie, usunięcie barier społecznych wymaga długiego czasu.

Bariery polityczno-administracyjne wynikają z poglądów politycznych rządzących partii lub ugrupowań, nastawienia władz do inwestorów, kompetencji, szybkości i elastyczności działań administracji. Dotyczy to zarówno polityków i urzędników administracji rządowej, jak i samorządu terytorialnego. Bariery polityczno-administracyjne należy rozumieć również jako ustalenia polityki podatkowej, regulacji prawnych, kontroli cen itp.

Przedstawione klasyfikacje barier nie są rozłączne. W układzie rodzajowym barier zawierają się zarówno bariery zasobowe, jak i bariery instrumentalne. Przedstawiony podział nie jest również wyłączny. Można bowiem przyjąć inne kryteria i tworzyć różne podziały klasyfikacyjne barier [patrz Maik, Parysek 1978, Łukaszewicz 1977]. Na przykład z punktu widzenia możliwości ich pokonania należy wyodrębnić bariery bezwzględne, tzn. takie, których nie można lub nie należy pokonać, gdy np. teren jest rezerwatem przyrody, oraz bariery względne, których pokonanie jest tylko kwestią nakładów. Inne wybrane typy barier lokalizacyjnych przedstawia tabela 2.

Bariery lokalizacyjne oddziałują z różną siłą na poszczególne gałęzie i branże przemysłu. Jest to uzależnione przede wszystkim od zakresu wymogów lokalizacyjnych określonych rodzajów przemysłu.

Siła i zakres oddziaływania poszczególnych barier ulegają zmianie także w czasie. Na zmienność siły i zakresu oddziaływania barier zasobowych w czasie wpływają przede wszystkim takie elementy, jak stopień rozwoju gospodarczego obszaru, stan zasobów naturalnych, stopień zanieczyszczenia środowiska naturalnego, poziom techniczny gospodarki narodowej. Upływ czasu może zwiększyć siłę oddziaływania bariery, np. rosnący w miarę upływu czasu poziom techniczny gospodarki może zwiększać wymagania dotyczące