50068 NoB8

98

NAUKA O BOGU

1. POZNAWALNOŚĆ BOGA — RZECZYWISTOŚĆ BOGA...

99

Poznawanie przymiotów Boga przez rozum

Drogi pojmowania, o których będzie mowa w tym rozdziale, wynikają nie z (poświadczonego w Biblii) działania Boga, lecz są rezultatem przedstawionych wyżej filozoficznych rozważań. Znajdujemy je, jak na to wskazuje oddźwięk w literaturze mądrościowej, w Piśmie Świętym nie bezpośrednio; wynikają z subsystencji bytu i nieskończoności Boga. Można je skoncentrować na czterech aspektach²⁰:

•    prostota

•    wszechobecność

•    wieczność

•    niezmienność

Należy przy tym wziąć pod uwagę, że również tutaj uwidacznia się szczególna właściwość wszelkiego poznania Boga. Bóg jest i zawsze pozostanie niepojęty, Jego tajemnica nie-

¹⁹    Tamże, fragm. 603, s. 340.

²⁰    Na temat systematyki Tomasza z Akwinu p. S. th. I q. 3-11.

waż ludzie są równocześnie i niegodni Boga, i zdolni do poznania Go: niegodni przez swe skażenie, zdolni przez swą pierwotną naturę" ¹⁹. Pascal kieruje nasze spojrzenie od metafizycznego pojęcia granicznego nieskończoności na nieskończonego Boga Pisma Świętego. „Zdolność" do nieskończoności jest jak pusta forma. Jest warunkiem kontaktu z Bogiem, ale sam kontakt musi być ofiarowany przez Boga, aby forma została wypełniona.

/.głębiona. Nauka o przymiotach Boga jest z tego punktu widzenia negacją tej negacji: można formułować pozytywne wypowiedzi o Bogu wykraczające poza Jego bycie-innym — to są właśnie przymioty. Ale aby to pierwsze stwierdzenie nie zostało podważone, trzeba natychmiast dodać, że przymioty te nie we wszystkich wymiarach mogą być pozytywnie wyjaśnione i pojmowane.

3.3.1 Prostota

Bogu właściwa jest prostota (simplicitas), gdyż jest subsys-tującym bytem. Gdyby był bytem złożonym z różnych pierwiastków, trzeba byłoby pytać o siły, które spowodowały ich połączenie. Musiałyby one istnieć „przed" Bogiem, byłyby więc właściwą „boskością".

Z prostoty Boga wynika Jego duchowość. Filozofia klasyczna określała ducha jako intensywność bycia danym w sobie. Nie dopuszcza to istnienia obok siebie „części", jak to ma miejsce w przypadku materii. Dotyczy to właściwie również ducha stworzonego. Z prostoty Boga wynika więcej. Bóg jest zawsze sam w sobie, nie zbiera się jak człowiek dopiero w sobie z egzystencji do swej właściwej istoty.

Także w tym filozofia o inspiracji chrześcijańskiej różni się od neoplatonizmu. Tutaj rozum (nous) jest już naznaczony dualizmem: poznającego i tego, co poznane. Należy go więc umieścić poniżej absolutnego Jednego (hen), na drugim miejscu. Rozróżnienie to było możliwe dzięki uzyskanemu z Biblii poznaniu, że Bóg w trzech Osobach jest jeden i dlatego może, nie rezygnując z tej jedności, włączyć do niej również stworzenia.

Mimo to platońsko-neoplatońska myśl inspiruje również naukę o Bogu, gdyż właśnie w zetknięciu z nią okazało się,