51534 skanuj0085

178 Programy resocjalizacyjne STOP i „Respect”

wymienia trzy wynikające z badań i obserwacji psychologicznych uzasad-s nienia wartości wiary we własne siły.

Ludzi przekonanych o swojej umiejętności pokonywania trudności życiowych o wiele rzadziej wytrącają z równowagi napotykane przeszkol dy, podczas gdy ci, którzy tracą wiarę we własne możliwości, załamują się przy każdym niepowodzeniu i wykazują permanentną skłonność do powiększania wagi każdej przeciwności losu.

W momentach łęku i stresu ludzie pewni skuteczności swego działania stają się aktywni i w zdecydowany sposób likwidują napięcia związane z napotykanymi trudnościami. Ten bardzo potrzebny mechanizm nie występuje, niestety, u jednostek o niskim poczuciu skuteczności własnych poczynań.

Jednostki o wysokim wskaźniku umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach potrafią zdecydowanie skuteczniej przezwyciężać przygnębiające myśli i nastroje. Liczne badania wskazują, że prawdziwymi przyczynami niepowodzeń życiowych jest nie tyle sama ilość przygnębiających myśli i nastrojów, co właśnie nieumiejętność ich przezwyciężania. Ludzie z wysokim poczuciem skuteczności własnych działań posiadają równocześnie większą umiejętność doświadczania relaksu, kierowania uwagi na inne problemy oraz łatwość komunikowania się z bliskimi, od których uzyskują wsparcie (por. Bandura, 1997).

Jak więc widać, wiara we własne możliwości jest niezwykle istotna w procesie resocjalizacji i bez uczynienia tego elementu doznań psychicznych jednym z ważniejszych celów oddziaływań psychokorekcyjnych trudno sobie wyobrazić skuteczność takowych oddziaływań. Sprawa ta nabiera dodatkowego znaczenia w pracy z upośledzonymi umysłowo przestępcami. Jak pisze Robert H. Wettstein (1998), ludzie tacy na każdym kroku odbierają od otoczenia informację, że „wszystko, co robią, jest złe”, nic więc dziwnego, że w końcu przyjmują ją za prawdę o sobie. Dlatego tak ważna jest praca nad podwyższeniem przekonania o skuteczności własnych poczynań.

W realizacji poszczególnych etapów programu „Respect” stosuje się, jak mówiliśmy, szereg rytuałów. Przede wszystkim doniosłym faktem, świętowanym przez cała grupę, jest ukończenie przez każdego uczestnika danego etapu programu i przejście do następnego, wyższego. Nazwy poszczególnych etapów wypisywane są kolorowo na białych arkuszach i składane na ustawionym na środku pokoju (w którym odbywają się spotkania) stole, zwanym ołtarzem i tak też przystrojonym. Przejściu towarzyszą także inne zabiegi rytualne, jak m.in. składanie życzeń i gratulacji, fetowanie uroczystości smakowitymi potrawami i słodyczami. Promocjom tym towarzyszy także nagroda finansowa. Każdy, kto rozpoczyna program wpłaca określoną sumę pieniędzy łatwo dzieloną przez siedem, np. 70 dolarów czy funtów, po ukończeniu każdego etapu zwraca się uczestnikowi siódmą część wpłaconej uprzednio sumy. Tym sposobem po ukończeniu całego programu „Respekt”, zostanie mu zwrócona cała kwota.

Osobnym i bardzo ważnym zagadnieniem dotyczącym skuteczności programu „Respect” jest przewodzenie spotkaniom. Otóż nie prowadzi ich profesjonalny terapeuta, lecz jednen ze zgłaszających się i zaakceptowanych przez grupę uczestników programu. Zwykle na początku każdego spotkania uczestniczący w nim terapeuta kieruje do uczestników pytanie: „Kto dzisiaj chce prowadzić spotkanie?”. Zgłaszający się musi odpowiedzieć na każde pytanie, zadane mu przez uczestników oraz uczestniczącego w spotkaniu terapeutę, a przede wszystkim musi dokładnie opisać rodzaj popełnionych przez siebie przestępstw oraz sposób ich popełnienia. Po takim „przepytaniu” kandydata na prowadzącego zajęcia odbywa się tajne głosowanie.

Prowadzącemu przysługuje nie tylko prawo kierowania dyskusją, lecz przede wszystkim prawo ostatniego słowa, czyli podsumowanie sesji i oceny poszczególnych wypowiedzi. Biorąc pod uwagę fakt bardzo dużego znaczenia osoby prowadzącej zajęcia, przepytujący (wspólnie z innymi uczestnikami) zawodowy terapeuta musi zwracać baczną uwagę, aby na lidera spotkania nie wybrano osoby o nazbyt wybujałych cechach narcystycznych, histerycznych czy psychopatycznych, jako że tego rodzaju uczestnik, pomimo wykazywanej chęci przewodzenia spotkaniom terapeutycznym, może spowodować wydatne spowolnienie procesu resocjalizacji.

Według Keatinga (2000) zadaniem właściwie dobranego przywódcy jest zdynamizowanie rozwoju psychicznego wszystkich członków spotkań, tylko bowiem podczas wzajemnego oddziaływania między najbardziej dojrzałym z nich a pozostałymi uczestnikami następuje stopniowe dojrzewanie całej grupy. Keating podkreśla, że przestępcy seksualni, zwłaszcza ci, którzy wykazują cechy umysłowego upośledzenia, kierują się jedynie czterema spośród siedmiu wymienionych przez Abrahama Maslowa potrzeb, a mianowicie: (1) jedzenia, (2) picia, (3) wygody