57398 skanuj0079

166 Programy resocjalizacyjne STOP i „Respect”j

Istotne znaczenie wspomagające ma też program zatytułowany „Kol bieta, mężczyzna i społeczeństwo”, program edukacyjny prowadzon)! głównie przez nauczycieli. Jego zadaniem jest wyposażenie uczestniczą! cych w nim więźniów w elementarną wiedzę na temat seksualności kobiet! i mężczyzn, ról społecznych związanych z płcią, uprzedzeń społecznych! i rasowych, metod demokratycznego przezwyciężania społecznych nie! prawidłowości itp.

Kolejny program dotyczy pracy z osobnikami wykazującymi skłonno! ści do nadużywania alkoholu, narkotyków i chcących rzucić palenie.

Duże znaczenie przypisywane j est także programowi dramatoterapeulj tycznemu, prowadzonemu bądź przez zawodowego aktora, bądź przez wy! kwalifikowanego dramatoterapeutę. Uczestnicy tego programu organizują] inscenizacje zarówno klasycznych sztuk, jak i scenek z życia prywatnego] uczestników programu terapeutycznego, napisanych przez nich samych i przy-; stosowanych do warunków scenicznych przez zawodowego instruktora.

Wszystkim skazanym przygotowywanym do wyjścia na wolność za*| lecą się uczestnictwo w specjalnym programie „przedzwolnieniowym”.! Obejmuje on: metody poszukiwania pracy, kurs właściwego planowania i wydatków, naukę sposobów przezwyciężania negatywnych postaw ze strony ludzi, z którymi przyjdzie zwolnionemu kontaktować się po jego powrocie z więzienia, informacje o bezpiecznym seksie, pozwalającym\ uniknąć zarażenia się HIV oraz innymi chorobami przenoszonymi drogą | płciową, o metodach antykoncepcyjnych. Wychodzącego na wolności wyposaża się także w niezbędne wiadomości na temat innych, tzn. po-| zaseksualnych uzależnień, jak narkomania, alkoholizm, nikotynizm, oraz 1 sposobów walki z tymi uzależnieniami.

Warto podkreślić, że w więzieniu w Peterhead prowadzone są rów- j nież kursy dla opiekunów społecznych i kuratorów sądowych, przygo- } towujące do prowadzenia permanentnych programów podtrzymujących ' dla osób, które wróciły z więzienia do danej społeczności lokalnej.

t .3. SOTP - modyfikacja programu STOP w Anglii i Walii

W roku 1991 grupa robocza opracowująca kognitywno-behawioralne programy dla Królewskich Więzień w Anglii i Walii zmodyfikowała nieco program STOP, dostosowując go do tamtejszej praktyki więziennej. Modyfikacja ta nosi nazwę SOTP (Sex Offender Treatment Programme).

Należy podkreślić, że SOTP i STOP bardzo mało się różnią. W zakresie oceny kandydatów do uczestnictwa w programie różnice polegają na rozszerzeniu naboru do programu. Wstępne badania kwalifikujące obejmują wszystkich więźniów skazanych za przestępstwa seksualne na ponad roczny pobyt w zakładzie karnym. Bardziej ustrukturalizowany jest też porządek tych badań, np. wszyscy muszą być przebadani przez więziennego psychologa według Skali Oszacowań Cech Psychopatycznych Harego (szerzej na ten temat Pospiszyl, 2000). Obowiązują także liczne badania osobowości, szczególnie takie, które określają ubytki w zakresie uczuć empatycznych, skłonność do depresji, poczucie osamotnienia itp.

Przebieg zasadniczego programu SOTP jest krótszy - obejmuje dwie fazy po 80 sesji każda. Bardziej natomiast rozbudowany jest system programów wspierających. Szczególnie ważne są dwa: jeden z nich to program adaptacyjny, przeznaczony dla więźniów o zaniżonym poziomie wiedzy i bardzo małej kompetencji społecznej, a drugi to 50-godzinny program uzupełniający, którego zadaniem jest poprawienie „zdolności umysłowych” poprzez ukazywanie przyczynowo-skutkowych prawidłowości w życiu społecznym. Uczy on skuteczniejszego podejmowania decyzji życiowych, planowania poczynań w zakresie różnych układów interpersonalnych itp. W ramach SOTP istnieje także skrócony program dla mniej groźnych przestępców seksualnych, który trwa 50 godzin (sesji) i przeznaczony jest głównie dla więźniów skierowanych do zakładu

0    mniej surowym rygorze.

Bardzo istotna dla programu SOTP jest dwukrotna ocena stopnia ryzyka powrotności do przestępstwa, tzn. przed rozpoczęciem programu

1    po jego zakończeniu. Dzięki temu bardziej precyzyjnie można ocenić zarówno bezpieczeństwo środowiska, do jakiego powraca więzień po odbyciu kary, jak i rezultat oddziaływań resocjalizacyjnych samego programu.

Wielką zaletą programu SOTP jest immanentne włączenie doń obszernych badań porównawczych nad skutecznością tego programu. Aktualnie prowadzi się takie badania w 27 więzieniach Anglii i Walii. Obejmują one blisko 700 przestępców seksualnych. Dane o powodzeniu określonych form oddziaływań lub o ich nieskuteczności są pieczołowicie gromadzone przez Sekcję Programów Zarządu Królewskich Więzień w Londynie, gdzie na ich podstawie opracowuje się nowe, skuteczniejsze metody oddziaływań resocjalizacyjnych.