69241 skanuj0078

164 Programy resocjalizacyjne STOP i „Respect”

cyklu odczuwanych seksualnych ekscytacji, aby na tej podstawie wyrobić niezbędne mechanizmy, blokujące wystąpienie tych etapów cykli podniet cenią seksualnego, które uaktywniają uruchomienie niepożądanych, tzn. zabronionych przez prawo i potępianych moralnie czynów.

W czasie sesji grupowych stosowane są zasadniczo wszystkie elemeiffl ty tworzenia mechanizmów zapobiegających nawrotowi zachowań prze-, stępczych (relapse prevention), specyfiką zaś oddziaływań w ramach pro--gramu STOP jest takie skumulowanie tych oddziaływań, aby stanowiły' w miarę silną i długotrwałą zaporę przed bardzo niebezpiecznym nawrot tern objawów przestępczych form aktywności seksualnej.

Niezwykle ważnym elementem oddziaływań resocjalizacyjnych w ramach drugiej fazy stosowania programu STOP jest list do ofiary jako najlepsza metoda pracy nad wyrobieniem ćwiczonych w pierwszej fazie odruchów empatycznych. Pomysł tej metody pojawił się w podręczniku dla prowadzących resocjalizację przestępców seksualnych (0’Connell,‘ Leberg, Donaldson, 1990), gdzie metodę tę zaleca się jako bardzo sku-; teczną w pedofilii.

Początkowo list do ofiary był czymś w rodzaju atrapy, nie był przeznaczony do wysłania - jego zadaniem było dokonanie szczerej analizy winy wobec ofiary i próby przeproszenia jej za wyrządzoną krzywdę. Zgodnie z zaleceniami prowadzącego spotkania grupowe profesjonalnego terapeuty powinien on zawierać szereg elementów bardzo istotnych dla pogłębienia struktury duchowej przestępcy.

Pierwszym i podstawowym elementem treści listu jest wyrażenie pełnej odpowiedzialności jego autora za popełnione przestępstwo. Nie może być w nim żadnej próby obwiniania ofiary o doprowadzenie do prawnie■ zakazanego czynu. Następnie list musi zawierać analizę krzywdy, jaka została wyrządzona ofierze oraz jej najbliższym osobom. W zakończeniu listu uczestniczący w programie STOP przestępca seksualny powinien opisać swoje wysiłki zmierzające do poprawy, a w efekcie do tego, aby nigdy podobnych czynów nie popełniać.

W liście do ofiary (w każdym razie nie w pierwszym) nie powinna znajdować się prośba o wybaczenie ani żadna inna próba manipulowania umysłem i nastrojami ofiary, sugerująca jej aktywność w kierunku obniżenia u skazanego poczucia winy za popełnione przestępstwo. Pisząc list do swej ofiary, przestępca seksualny nie może również wspominać o uciążliwościach spowodowanych ujawnieniem przestępstwa, aby nie wywoływać u ofiary poczucia odpowiedzialności za odczuwane przez sprawcę czynów przestępczych problemy.

Napisany przez skazanego list do ofiary stanowi bardzo dobry materiał do dyskusji grupowych, w czasie których poszczególni uczestnicy tych spotkań dorzucają pewne argumenty dotyczące przeprowadzanej w tekście analizy sytuacji oraz sposoby wyrażania przedstawianych spraw.

W miarę rozwoju praktyki stosowania programu STOP zaczęto list do ofiary wysyłać. Ze względu jednak na sytuację urazową, spowodowaną aktem przestępczym, nie wysyła się tego listu bezpośrednio do ofiary, lecz najpierw o zamiarze wysłania informuje się opiekuna społecznego ofiary i z nim nawiązuje się pierwszy kontakt. Dopiero on powiadamia władze więzienia o tym, czy jego podopieczna zgadza się, aby napisał do niej sprawca wyrządzonej jej krzywdy. Nierzadko list, jaki otrzymuje ofiara, powinien być czytany w obecności jej opiekunów, aby zwrócili uwagę na zawarte w nim informacje, a także okazali niezbędną pomoc w rozładowaniu ewentualnych emocji, jakie wspomnienie urazowej sytuacji może wywołać.

Faza trzecia - programy wspomagające. Na początku informacjio tej ostatniej, a zarazem bardzo ważnej fazie realizacji programu STOP należy znów przypomnieć, że skłonności do popełniania przestępstw na tle seksualnym, jak każdej innej postaci uzależnień, nie da się wyleczyć w sensie medycznym, można ją tylko poprzez właściwie zaprogramowane oddziaływania resocjalizacyjne zaleczyć, dlatego też tak wielkie znaczenie mają wszelkie działania wspomagające.

Ich spektrum jest bardzo obszerne. Można do nich zaliczyć wszelkie sposoby rozwijania zainteresowań i wybierania sobie różnych hobby pod warunkiem, że te zainteresowania i hobby będą miały chrakter kształcący lub wyrabiający społecznie akceptowane sprawności, niemniej jednak w ramach programu STOP istnieją określone preferencje w zakresie programów podtrzymujących, które mogą równocześnie służyć jako programy wspomagające oddziaływanie programów zasadniczych.

Bardzo istotnym programem podtrzymującym jest intensywna nauka zręczności społecznych, nieodzownych bezkonfliktowemu i nieagresywnemu funkcjonowaniu w grupie i załatwianiu spraw bez naruszania integralności innej osoby (na temat metodyki nauczania tego typu zręczności Pospiszyl, 1998).