51560 PA274989

CZĘŚĆ II Analiza STATYSTYCZNA DANYCH

ROZDZIAŁ

Krzysztof Krejtz

Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej

Izabela Krejtz Instytut Psychologii PAN

Jednoczynnikowa analiza wariancji w schemacie międzygrupowym

W tym rozdziale znajdziemy:

•    Ogólne informacje na temat analizy wariancji

•    Sposoby przeprowadzania jednoczynnikowej analizy wariancji w schemacie międzygrupowym:

•    dla hipotez niekierunkowych (po uzyskaniu istotnego wyniku testu F konieczne sq dalsze porównania par średnich za po-mocq testów post hoc)

•    dla hipotez kierunkowych (testujemy je za pomocq porównań planowanych, które nie wymagajq istotnego wyniku testu F)

•    Informacje o założeniach, które spełniać powinny dane wtedy, gdy wykonujemy analizę wariancji w schemacie międzygrupowym

9 • JEDNOCZYNN1KOWA ANALIZA WARIANCJI...

Wprowadzenie

Analiza wariancji jest jednym z najczęściej wykorzystywanych parametrycznych testów statystycznych - niedowiarki mogą przekartkować wiodące czasopisma psychologii eksperymentalnej. Ten rozdział dostarczy niezbędnych informacji teoretycznych i praktycznych pozwalających na samodzielne wykonywanie tego typu analiz w prostych schematach, opis bardziej złożonych zawierają kolejne rozdziały. Mamy nadzieję, że dzięki temu rozdziałowi wielokrotnie powtarzane zdanie, będące wprowadzeniem do opisu wyników z badania: „W celu weryfikacji hipotezy... przeprowadzono jednoczynnikową analizę wariancji...” przestanie brzmieć tajemniczo.

jednoczynnikową analiza wariancji (one-way ANalysis Of YAriance, ANOVA) jest ANOVA to uogólniony test różnic między średnimi. Najprościej, możemy ją rozumieć jar ko rozszerzenie testu t. Podobnie jak testy t, analizę wariancji stosujemy zarówno Upgpłmmgj test w planach dla grup niezależnych, jak i do danych zebranych w badaniach z planami różnic miedzy dla grup zależnych. Stosujemy ją wtedy, gdy testując naszą hipotezę chcemy zbadać średnimi wpływ jednej zmiennej niezależnej, zwanej tutaj czynnikiem, która posiada dwie lub więcej wartości, na zmienną zależną. Podsumowując, jednoczynnikową analiza wariancji pozwala porównać więcej niż dwie grupy. W niniejszym rozdziale skupimy uwagę na analizie wariancji zastosowanej do danych zebranych w badaniach w planie dla grup niezależnych.

Logika analizy wariancji

- CO SIĘ KRYJE ZA STATYSTYKĄ F

Rozważmy przypadek psychologicznych badań o bardzo aplikacyjnym charakterze. Reklamodawcom na całym świecie zależy na podniesieniu efektywności emitowanych reklam telewizyjnych. Powszechnie uważa się. iż najlepszym czasem reklamowym jest 5 minut pomiędzy serwisem informacyjnym a serwisem pogodowym. Prawidła psychologii społecznej wskazują, że kontekst ma niebagatelne znaczenie dla odebranego komunikatu: poziomu jego zapamiętania, perswa-zyjności. jak również atrakcyjności. W związku z tym można się spodziewać, że reklamy wyświetlane tuż po serwisie informacyjnym będą odbierane różnie, w zależności od tego, jaka wiadomość była przekazana jako ostatnia. Zapewne inaczej odebrana zostanie reklama nowej farby do wtosów o intensywnym czerwonym kolorze tuż po relacji z konfliktu zbrojnego, a inaczej po relacji i występów celtyckiego zespołu tanecznego.

Wyobraźmy sobie, że jedna ze stacji telewizyjnych zdecydowała się przeprowadzić eksperyment naturalny aby odpowiedzieć na pytanie, jak treść ostatniej wiadomości w serwisie Wpływa na skuteczność następujących po nim reklam. Eksperyment polegał na tym, że w każdym z trzech losowo wybranych regionalnych ośrodków telewizyjnych jako ostatnią pokazywano inną wiadomość. W jednym serwisie Informacyjnym jako ostatnią pokazano relację z wojny, w drugim z obrad parlamentu, a w trzecim z występów zespołu tańca celtyckiego. W ten

20