51606 IMGA65 (3)

i

samej płci — czego dokonuje Edyp, czy tez opuszce go w nieszczęściu — co czynią synowie Edypa, równej mierze prowadzi do zguby. Tych ostatnich mi. IKMI rywalizacja. Antygona, która me opu-

Pelops mianowicie miał z małżeństwa z Hippodamia dwu synów, Atreusa i Tiestesa. Młodszy, Tiestes, z za-zdrości ukradł Atreusowi barana o złotym runie. Atreus w odwecie zamordował dwu synów Tiestesa i podczas uczty dał bratu do zjedzenia ich ciała.

Nie jest to jedyny przykład rywalizacji między rodzeństwem w domu Pelopsa. Pelops miał także syna z nieprawego łoża, Chryzypa. Lajos, ojciec Edypa, znalazł w młodości na dworze Pelopsa opiekę i schronienie. Mimo iż Pelops był dla niego bardzo dobry, Lajos wyrządził mu krzywdę, uprowadzając — czy też porywając — Chryzypa. Przypuszczać można, że Lajos uczynił to z zazdrości o Chryzypa, którego Pelops obdarzał większymi względami. Lajosa spotkać miała za to kara; według wyroczni delfickiej zabić go miał własny syn. Podobnie jak Tantalos pozbawił życia (czy też próbował pozbawić życia) swego syna Pelopsa i jak Pelops z kolei spowodował śmierć ojca swej przyszłej żony, Ojnojnajosa, tak Edyp miał zabić własnego ojca, Lajosa. (Normalny bieg rzeczy sprawia, że syn zajmuje miejsce ojca — a więc możemy odczytywać wszystkie te mity jako opowieści o pragnieniach, jakie w związku z tym żywi syn i o przeszkodach, jakie mu usiłuje stawiać ojcięcj Ale mity te mówią przy tym, że najpierw ojcowie dokonywali czynów, które powodowane były uczuciami edypalnymi, a potem dopiero synowie.

Lajos, nie chcąc dopuścić do tego, by syn go zabił, przebija Edypowi po urodzeniu kostki u nóg i związuje stopy, po czym rozkazuje jednemu z pasterzy zabrać dziecko i porzucić je na pustkowiu. Lecz pasterz lituje. się nad Edypem — podobnie jak myśliwy w baśni nad królewną Śnieżką — i udając, że wykonał rozkaz, powierza dziecko innemu pasterzowi, a ten zanosi je swojemu królowi, który wychowuje Edypa jak własnego i syna.

Wyrósłszy na młodzieńca, Edyp udaje się do Deli¹ i dowiaduje się ze słów wyroczni, że zabije ojca i oo*¹ ślubi matkę. Przekonany, że para królewska kt' go wychowała, to jego rodzice, nie wraca do domu, lecz by uniknąć tak strasznych czynów, wyrusza w świat. Na rozstaju dróg zabija Lajosa, nie wiedząc, że to jego ojciec. W wędrówkach swych przybywa do Teb, rozwiązuje zagadkę Sfinksa i wybawia w ten sposób miasto. W nagrodę poślubia królową — swą owdowiałą matkę, Jokastę. W ten sposób syn zajmuje miejsce ojca — króla i małżonka; zakochuje się on w matce i matka współżyje z nim seksualnie. Kiedy w końcu prawda wychodzi na jaw, Jokasta popełnia samobójstwo, a Edyp wydziera sobie oczy, aby ukarać się za to, że nie widział, co czyni.

Tragiczna opowieść na tym się jednak nie kończy. Synowie Edypa, bliźniacy Eteokles i Polinejkes, opuszczają Edypa w nieszczęściu; towarzyszy mu jedynie córka Antygona. Po pewnym czasie, w wojnie siedmiu przeciw Tebom, Eteokles i Polinejkes giną w bratobójczej walce. Antygona, wbrew zakazowi Kreona, grzebie ciało Polinejka i za karę ponosi śmierć. Nie tylko zaciekła rywalizacja między rodzeństwem pociąga za sobą zniszczenie, jak pokazują losy braci; zgubę przynosi także zbyt silne przywiązanie rodzeństwa do siebie, o czym poucza los Antygony.

Wyliczmy raz jeszcze, jakie więzi we wspomnianych mitach sprowadzają na bohaterów śmierć. Tantalos, zamiast z miłością zaakceptować syna, poświęca go dla własnych celów; podobnie czyni Lajos wobec Edypa; obaj ojcowie w rezultacie giną. Ojnomajos ponosi śmierć, gdyż pragnie zatrzymać córkę wyłącznie i na zawsze dla siebie; podobny los spotyka Jokastę, zbyt blisko związaną z synem; (Seksualna miłość do dziecka odmiennej płci jest równie niszcząca jak działania rodzica wypływające z lęku, że dziecko tej samej płci przewyższy go i zajmie jego miejsce^)Usunięcie rodzica

«

67