52 53

52 BOLE KRZYZA

Ryc. 39. Prostotrzymaez typu Krause z wkładka wykonującą samoistny masaż.

stojącej czy siedzącej ćwiczący musi trzymać plecy prosto. Pozycja ta obowiązuje też przy przybieraniu pozycji siedzącej z pozycji leżącej -ruch zginania zachodzi w tym przypadku w stawach biodrowych.

Przeciwwskazane w bólach krzyża są wszelkie ćwiczenia w pozycji stojącej ciała połączone ze skręcaniem tułowia oraz ćwiczenia mięśni brzucha - siadanie z pozycji leżącej przy wyprostowanych nogach (ryc. 44).

Celem utrzymania prawidłowej postawy ciała, koniecznej dla odbar-czenia chorego kręgosłupa, ćwiczeń wymagają - oprócz prostownika i zginacza grzbietu - także mięśnie antygrawitacyjne. W korygowaniu nieprawidłowej postawy ciała pomocne są ćwiczenia z ciężarkiem umieszczonym na głowie - odruchowe zmniejszanie lędźwiowej i szyjnej krzywizny, a tym samym zbliżenie całego ciała do środka ciężkości (ryc. 43).

Z uwagi na wysoce szkodliwe obciążenia krążków międzykręgo-wych w pozycji siedzącej ciała konieczne jest korzystanie z odpowiednich krzeseł i przybieranie odpowiednich pozycji ciała. Niektóre pozycje są mniej lub bardziej przeciwwskazane, inne zaś bardzo polecane.

Wykonywanie prac domowych i pracy zawodowej w pozycji pochylenia tułowia jest przeciwwskazane (ryc. 48).

Podobnie szkodliwa jak pozycja pochylenia tułowia podczas pracy jest pozycja przeprostu (szczególnie dla osób starszych). W pozycji tej dochodzi do ciasnoty kanału kręgowego jak i kanałów korzeniowych.

Praca stojąca w bezwzględnie nieruchomej pozycji ciała zawsze doprowadza po pewnym czasie do przeciążenia odcinka lędźwiowego kręgosłupa, zapobiega temu m.in. naprzemienne opieranie jednej nogi na niskim stołeczku (ryc. 55).

Ryc. 40. Uniwersalne ćwiczenia profilaktyczne. Zwróć uwagę, ze ćwiczenia odbywają się w pozycji leżącej.

Ryc. 41. Technika ćwiczeń „kołysania miednicą”: 1 - spłaszczenie lordozy lędźwiowej sposobem przyparcia kręgosłupa do podłoża: 2 - skręcenie i unoszenie miednicy (a): b - mięśnie

kołyszące miednicę.

Sposoby zapobiegania szkodliwej pozycji przeprostu ilustrują ryc. 47. 54, 55, 57. 58. 60, 61, 63. 64.

W przypadku wykonywania pracy w pozycji siedzącej przy przymusowym ustawieniu tułowia (np. kierowcy), ważne znaczenie ma korzystanie z odpowiednio skonstruowanego i dopasowanego fotela, który