52026 Re exposure of DSC03295

4. Municifpla

Rzymianie rozciągnęli prawa obywatelstwa rzymskiego na csęftć podbitą) ludności tworząc tzw. muniripia. Były to miasta italskie, które otrzymały pierwotnie prawo ograniczonego obywatelstwa rzymskiego (rtwlołłt sine *u/fhigu>) bez prawa głosowania i kandydowania na urzędy- Niektóre z tych miast miały pełną autonomię, inne były ściśle uaałeinione od Rzymu- Stopniowo jednak wszystkie munkypia uzyskały pehuę praw obywatelskich i swobodę w sprawach wewnętrznych. Charakterystyczne dla nich było połączenie zasad autonomii i starych form ustrojowych z przejęciem pewnych wzorów rzymskich. Municypis wybierały własnych urzędników zgodnie a lokalną tradyęją: władzę nąjwytsią stanowiło kolegium dwóch, czterech lub ośmiu urzędników (dmMHn.quat1uorviń łub octowi), nąjczęódą) spotykaną formą władzy było kolegium kwatuorwirów. Obok nich działała rada dekurionow. Munkypia byty tworem typowo rzymskim. Organ i ziając je Rzymianie wykazali umiejętność łączenia własnych interesów z poszanowaniem dła tradycji lokalnych i odrębności historyczną) ludów podbitych.

5. Socii

Podstawową masę ludności italskiej związał z Rzymem sojusz |/o«łui). Poszczególne ośrodki były oficjalnie sojusznikami Rzymu isorii) stanowiąc wielką grupę państw sprzymierzonych owtoiw foederotoc\ Sprzymierzeńcy nie midi praw obywstnlsłrirh rzymskich ani latyńskkh, ale zachowywali pełnię swej odrębności ustrojowej Isuca federacji polegała na tym, te torii mogli zawierać sojusz tylko z Rzymem, nie wolno im było sprzymierzać się między sobą Tak więc Rzym miał setki sojuszników, a miasta sprzymierzone tylko jednego -Rzym. Socii nie płacili daniny na rzecz Rzymu, byli natomiast zobowiązani do pomocy wojskowej (sudłńl Kontyngenty armii sprzymierzeńców odegrały dużą rolę w dalszych podbojach Rzymu stanowiąc ponad połowę sił armii rzymskiej. Ogółem Rzym mógł dysponować wojskiem liczącym ponad pół miliona żołnierzy.

Organizacja Italii może wydawać się skomplikowana i niepełna; tworzyła ją pozornie luźna federacja państewek o najróżniejszych ustrojach, na której czele stał Rzym źąebowującjr ciągłe formę miasta-państwa. W procesie podporządkowywania sobie Italii Rzymianie wykazali jednak dużą umiejętność łączenia poszanowania tradycji miejscowych z dość silną władzą centralną Federacja italska zapewniła znamię korzyści ekonomiczne swoim członkom przyczyniając się zwłaszcza do rozwoju handlu. Pomimo to ludy o wielkich tradycjach historycznych (Etruskowie, Ratnnici. Grecy) nie zapomniały łatwo okresu swej niepodległości Kryzys federacji italskiej nastąpił jednak dopiero w czasie nąjazdu Hannibala, kiedy to zaistniały realne nadzieje na upadek panowania Rzymu.

USTRÓJ SPOŁECZNO-EKONOMICZNY RZYMU

W III W. PN.E. GOSPODARKA I SPOŁECZEŃSTWO

1. Rozwarstwienie społeczeństwa rzymskiego

Podstawę ludności stanowiło chłopstwo. Italia była krąjem o zdecydowanej przewadze rolnictwa w gospodarce; uprawa zboża i hodowla były podstawą utrzymania się ludności. Dla stosunków agrarnych charakterystyczne jest współistnienie własności prywatnej (dominium ex iure Quiritiuin) i ager publicus. Powstawanie większych majątków ziemskich odbywało się przede wszystkim przez ząjmowanie (occupatio) terenów ager publicus, które wymagało nieraz dość znacznych kapitałów na zagospodarowanie. Korzyści z occupatio ciągnęła przede wszystkim arystokracja senatorska (nobilitas), która w coraz większej mierze posługiwała się w swoich mąjątkach pracą niewolników. W 357 r. p.n.e wprowadzono w Rzymie podatek od wyzwalania niewolników, co wskazuje już na pewne rozpowszechnienie niewolnictwa. W 326 r. p.n.e. lex Poetelia zakazując niewoli za długi zahamowała wewnętrzne możliwości powiększenia się liczby niewolników. Wielki ich napływ zaczął się dopiero w czasie podbojów basenu Morza Śródziemnego.

Podstawową masę ludności rzymskiej stanowili wolni rolnicy. W czasie podboju Italii tworzono stale nowe działki chłopskie i kolonie, dzięki czemu ludność wiejska miała zaspokojone swoje zasadnicze potrzeby. Italia w III w. p.n.e. była jeszcze krąjem drobnych rolników, którzy tworzyli podstawę armii rzymskiej. Ta liczna warstwa miała niewątpliwie pewien wpływ na politykę. Głosy chłopskie decydowały w znacznym stopniu o postanowieniach zgromadzenia tribusowego. W 241 r. p.n.e. na 35 tribus było 31 wiejskich i tylko 4 miejskie.

Interesy warstw drobnych i średnich rolników reprezentował w znacznym stopniu w latach 232-217 p.n.e. przywódca stronnictwa .demokratycznego' Ga-jusz Fluminiusz. Już jako trybun ludowy w 232 r. p.n.e przeprowadził pierwszą poważną reformę agrarną oddąjąc ziemie zdobyte w walce z Gałami na północy

431