52253 skanuj0086 (21)

89

DYLEMATY WIEJSKIEJ TURYSTYKI KULTUROWEJ

miejsc, gdzie gospodarka turystyczna o charakterze globalnym poczyniła spustoszenia w kulturze, nie przynosząc zamieszkującym je społecznościom w zamian żadnych korzyści, nawet tych o charakterze czysto ekonomicznym (przykładem może być rabunkowa eksploatacja słabo rozwiniętych wiejskich społeczności „trzeciego świata” przez pochodzących z zewnątrz operatorów).

Współczesna wieś podlega unifikującym wpływom globalizacji nie tylko jako bierny podmiot, ale również aktywny uczestnik zmian. W rezultacie mniej niż kiedyś różni się od miasta (autorka ogranicza tu rozważania do kręgu kultury zachodniej i państw rozwiniętych gospodarczo). Dawniej tradycjom kulturowym i historycznym zagrażało wykorzenienie. Dziś główną groźbą jest unifikacja (Omelaniuk 2002). Na zachowane wartości patrzy się częstokroć nie, jak zapewne zakładał cytowany wcześniej przedwojenny autor, jako na źródło, z którego można uzupełnić to, co współczesna kultura utraciła, lecz przede wszystkim z perspektywy potencjalnej korzyści ekonomicznej. Turystyka kulturowa, oprócz szansy na rozwój gospodarczy obszarów wiejskich dotkniętych problemami strukturalnymi (MacDonald, Jolliffe 2003) jest postrzegana jako możliwość zachowania na obszarach wiejskich elementów tradycji, które bez zainteresowania z zewnątrz zostałyby zapomniane. Wartość dodana w przypadku turystyki opartej na zasobach kulturowych, może - a nawet powinna - mieć również wymiar pozaekonomiczny (Daugstad i in. 2006). W przeciwieństwie jednak do ekonomicznych aspektów rozwoju lokalnego, zjawiska ze sfery kultury są stosunkowo słabo poznane. Czy rzeczywiście zainteresowanie turystów może pomóc przetrwać pewnym elementom dawnej kultury wsi, czy też powoduje szybsze i głębsze przemiany w kierunku zunifikowanej rzeczywistości globalnej? Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy w pierwszej kolejności zastanowić się nad tym, czym jest owa poszukiwana przez turystów, znana wszystkim i zarazem nieuchwytna „kultura wiejska”? Trzeba również przeanalizować mechanizmy wiążące rzeczywistość wiejską z „rzeczywistością turystyczną”. Niniejsza praca będzie próbą takiej analizy. Próbą, gdyż dla potwierdzenia pewnych założeń teoretycznych należałoby przeprowadzić wnikliwe badania empiryczne wyodrębnionych zjawisk. Za oś wywodu posłuży schemat przedstawiający najistotniejsze, zdaniem autorki, elementy funkcjonowania turystyki kulturowej na wsi (ryc. 1)