53467 IMGc40 (2)

Klinicznie gruźlica cechuje się ogólnym osłabieniem, zmęczeniem, utratą wagi, krwiopluciem i gorączką. Każda lokalizacja narządowa ma swoją symptomatologię. Zmiany gruźlicze zależą przede wszystkim od ilości bakterii zakażających, od ich możliwości namnożenia, od odporności gospodarza i od wytworzonej nadwrażliwości.    • uwżp/ ■

Tuberkulina. Robert Koch utrzymując prątki przez 6—8 tygodni na bulionie z gliceryną otrzymał substancję, która wywołuje nadwrażliwość ustroju. Przesącz zagęszczał przez odparowanie do Vi« objętości. W ten sposób uzyskiwał płyn składający się z produktów przemiany prątków i składników podłoża — „starą tuberkulinę Kocha”. Z nowszych preparatów należy wymienić tuberkulinę PPD (purified protein derivate) strącaną kwasem trójchlorooctowym i oczyszczoną przez Seibert z substancji balastowych, tuberkulinę IP 48 (produkt Instytutu Pasteura w Paryżu), tuberkulinę RT_SJ, duńską, oczyszczoną, zalecaną przez Światową Organizację Zdrowia.

Tuberkulina jest-produktem żywych prątków. Jest „jadem wtórnym”, tzn. produktem nie działającym na ustrój zdrowy,, ale na ustrój zakażony, u którego wytworzyła, się nadwrażliwość (porównaj, z działaniem jadu pierwotnego, takiego jak toksyna błonicza lub tężcowa).

Jednostkę tuberkuliny mierzy się odczynem skórnym. Jeden gram tu-berkuliny zawiera 50 milionów jednostek międzynarodowych. Jednostka tuberkulinowa odpowiada 0,00002 mg białka tuberkulinowego.

Tuberkulina oddaje duże usługi w skórnych próbach alergicznych. Dodatni odczyn tuberkulinowy świadczy o tym, że organizm zetknął się już z prątkami gruźlicy lub zareagował na szczepienie wytworzeniem stanu nadwrażliwości. Nie jest jednak potwierdzeniem toczącego się aktualnie procesu chorobowego i nie może być podstawą do oceny rozległości zakażenia.

Odczyn alergiczny jest pozytywny po okresie około 4 tygodni pd chwili ząkażenia. .

Odporność. Naturalna odporność człowieka jest niewystarczająca, aby nie dopuścić do zachorowania na gruźlicę. Odporność humoralna nie odgrywa żadnej roli w gruźlicy. Wprawdzie w surowicy stwierdza się przeciwciała aglutynujące i wiążące dopełniacz, precypityny i hemaglutyniny, ale surowica nie wywiera działania bakteriobójczego ani litycznego. Charakter odporności jest komórkowy. Już po pierwszym wniknięciu prątków limfocyty T zostają uczulone i pod wpływem wtórnego kontaktu z prątkiem wydzielają szereg limfokin. Ta część procesu immunologicznego ma charakter swoisty. Limfokiny powodują przyciąganie — na drodze chemotaktycznej — monocytów, które pod wpływem czynnika bla-stogennego (także limfokiny wydzielonej przez uczulony limfocyt T) transformują w makrofagi. Zawierające dużą ilość enzymów hydrolitycznych makrofagi hamują rozmnażanie prątków przez fagocytozę i niszczenie ich (proces nieswoisty). Zasadniczym elementem obronnym jest więc